نقد موضوع و صدور حکم و تعامل با بانظرمخالف،حسن نيت،درحق صاحب نظرمخالف
عبدالصمد”منیب”
یکی از بزرگترین آفات واشکالاتی که دعوت اسلامی و داعیان و مشعلدارن دینی با آن مواجه بوده و هستند، وجود تفرقه و اختلاف و روی کردن سهام اتهام و توهین به سوی یکدیگر است.
این یک اصل قرآن وسنت ، عقلی و منطقی است که وحدت و یکپارچگی و تعاون وتعامل صحیح با یکدیگر از موجبات قدرت و قوت جریانی دینی وسياست،ديني است .
عدم تحمل وحسن نيت دربرابريكديگرنتيجه اش گسترانيدن بسترتفرقه واختلاف گرديده كه باعث شکست ودرهم خوردن قوةو جلوگیری از پیشرفت درتمام ابعاد حيات مان است.
الله متعال می فرماید:
(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا لَقِيتُمْ فِئَةً فَاثْبُتُوا وَاذْكُرُوا اللَّهَ كَثِيرًا لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ (45) وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَا تَنَازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَتَذْهَبَ رِيحُكُمْ وَاصْبِرُوا إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ (46)) / انفال.
( ای مومنان زمانی که با گروهی روبه رو شدید ثابت قدم بوده و خداوند را بسیار یادکنید باشد که رستگار و کامیاب شوید و خدا ورسولش را مطیع باشید و نزاع واختلاف نکنید که شکست خورده و قدرت و ابهتتان از بین می رود و صبر پیشه کنید که خداوند با صابران است)
این مسئله، سنت خداوند در هستی بوده که مخالفت با آن مخالفت با قوانین هستی و عقل ومنطق وفطرت سلیم است ونتیجه مخالفت با این مورد هم قطعا، شکست خواهد بود.
هیچ چیزی به اندازه اختلاف و اتهام زنی و بدگمانی و تخریب، چرخ حرکت جریان بیداری اسلامی را کند نکرده است.
به وجود آمدن این وضعیت، علل زیادی دارد، بابررسی و تأمل به این نتیجه رسیدم که یکی از اصلی ترین علل بروز اختلاف و ایجاد این تنافر و تناحر و تباغض عدم مراعات روشهاي ثابت واصول شرعی در تعامل با نظرمخالف و صدور حکم بر او است.
یعنی اگر داعیان و احزاب اسلامی در مقابل مخالفین خود حالا چه در مجال عقيدتي وعبادي،سياسي در حرکت و عمل باشد، اصول شرعی در نقد و تعامل را رعایت کنند،امت اسلامی قوتش چند مقابل خواهد شد و انرژی زیادی برایمان باقی خواهند ماند که آن را در میدان عمل اسلامی برای خلاقیت و ابتکار در دعوت حسنه به کار ببریم تا اینکه به جرح و نقد و تخریب و توهین به نظرمخالفین آن هم به شکلی ناشرعی مشغول باشیم.
لذا بر هر داعی ومصلح دینی لازم است که اصول و منهج شرعي را در نحوه تعامل با نظرمخالفين و صدور حکم شرعی مناسب بر آنان را دانسته و در ارايه نظرخويش آن را اعمال نماید.
اصل اولی که باید آن را در مسیر عمل اسلامی مراعات کنیم، التزام به وسطیتی است که اسلام به سویش فرا میخواند و دوری از غلو است.
غلو، مایه هلاک امتهای قبل بوده و باعث هلاکت وزبونی ما هم شده و خواهد شد.
پیامبر علیه الصلاة والسلام می فرماید:
(إِيَّاكُمْ وَالْغُلُوَّ؛ فَإِنَّمَا هَلَكَ مَنْ كَانَ قَبْلَكُمْ بِالْغُلُوِّ فِي الدِّينِ) / مسند احمد
{از غلو برحذر باشید چرا که مردمان قبل از شما به سبب غلو در دین، هلاک شدند}.
شیخ الاسلام ابن تیمیه می فرماید:
“الغلو مجاوزة الحد بأن يزاد في الشيء في حمده أو ذمه على ما يستحق، ونحو ذلك”
( غلو، تجاوز از حد است.به شکلی که چیزی بیش از حد لازم و مستحق خود، مورد ستایش یا مذمت قرار گیرد و مانند این موارد).
لذا هر نوع تجاوز و گذر از حدودی که شریعت مقرر نموده است، مخالفت با التزام به وسطیت اسلام و غلو در دین محسوب می شود.
الله متعال می فرماید:
(تِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ يُدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ (13) وَمَنْ يَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَيَتَعَدَّ حُدُودَهُ يُدْخِلْهُ نَارًا خَالِدًا فِيهَا وَلَهُ عَذَابٌ مُهِينٌ (14))/ النساء
( این حدود الله است و هرکسی خدا و رسولش را اطاعت کند او را وارد باغهایی کرده که رودهایی از زیر آن جاری است و جاویدان در آن خواهند بود و رستگاری بزرگ هم همین است.و هر کسی خدا و رسولش را معصیت کرده و از حدود الهی تعدی و تجاوز کند او را وارد آتش کرده و در آن جاوید خواهد بود و عذابی دردناک وخوار کننده دارد).
وفرقی نمی کند که این غلو و زیاده روی در اعتقاد باشد یا در عمل و عبادت و سلوک باشد.
الله متعال حدودی را مقرر داشته که حق بوده و موافق با عقل و فطرت است و هر نوع تجاوز و تعدی از آن یا سهل انگاری در انجام آن موجبات هلاک و شکست و نابودی است.
پایبندی به این حدود با شروط و ضوابطی که اسلام میگوید تمسک به وسطیت است و هر نوع تعدی از آن، غلو به حساب می آید.
در میدان عمل اسلامی و در مسیر دعوت و تعاملمان با اشخاص و احزاب اسلامی هم، اشکال مختلف غلو و تعدی از حدود وجود دارد که باید از آنها اجتناب کرد و یکی از بارزترین و واضحترین مصادیق ومظاهر این غلو در دعوت، افراط و عدم پایبندی به منهج اصیل اسلامی در نقد و صدور حکم بر دیگران و تعامل و تعاون با آنان است.