حضور دل، اعتدال در نماز و انواع قلب ها (بخش سیزدهم)
آیا میدانیستید؟
احمد جاوید عارفی
۱۱–
نماز و بالخصوص سوره «فاتحه» را محاوره و صحبت با الله تعالی بداند.
سعی کند آیات سورهٔ فاتحه را جدا جدا وبا وقف در اخیر هر آیه بخواند،
احسن است تا آیه های این سورهٔ زیبا را باهم وصل نکند،
زیرا با خواندن هر آیهٔ سورهٔ فاتحه ، الله تعالی در اخیر هر آیه با نماز گذار فقره ئی از تمجید و تحسین، اعطأ و بخشش بر بنده گسیل میکند.
چنان‌که در حدیث مبارک آمده است:
«قال الله عزّ و جلّ قسمت الصلاة بینی و بین عبدی نصفین و لعبدی ما سأل، فإذا قال: الحمد لله رب العالمین قال الله: حمدنی عبدی فإذا قال: الرحمن الرحیم، قال الله: أثنى علیّ عبدی، فإذا قال: مالک یوم الدین، قال الله: مجّدنی عبدی، فإذا قال: إیاک نعبد و إیاک نستعین، قال: هذا بینی و بین عبدی و لعبدی ما سأل، فإذا قال: إهدنا الصراط المستقیم، صراط الذین أنعمت علیهم غیر المغضوب علیهم و لا الضالین، قال الله: هذا لعبدی و لعبدی ما سأل.» صحیح مسلم کتاب الصلاة باب وجوب قراءة الفاتحة فی کل رکعة.
«خداوند می‌فرماید:
نماز را در میان خود و بنده‌ام به دو نصف تقسیم کردم و برای بنده است آنچه سؤال نماید، وقتی که بنده بگوید:
بعد از بسم الله الرحمن الرحیم
۱– «الحمد الله رب العالمین»
«خداوند می‌فرمایند:»
«بنده من حمد مرا بیان کرد.»
زمانی که نماز گذار بگوید:
۲– «الرحمن الرحیم» خداوند می‌فرمایند:
«بنده من ثنای مرا بیان کرد.»
۳– زمانی که بنده «مالک یوم الدین» بگوید، خداوند می‌فرمایند:
«عظمت و شکوه مرا بنده‌ام بیان کرد»
۴– زمانی که بنده بگوید: «ایاک نعبد و ایاک نستعین» خداوند می‌فرمایند:
«این بین من و بنده‌ام هست و برای بنده‌ام می‌رسد هرچه سؤال نماید»
زمانی که بگوید:
۵– «إهدنا الصراط المستقیم،
۶– صراط الذین أنعمت علیهم غیر المغضوب علیهم و لا الضالین»،
خداوند بیان می‌دارد:
«این برای بنده‌ام هست، به بنده‌ام می‌رسد آنچه سؤال نماید.»
این حدیث دارای محتوای بزرگی است،
اگر نمازگزار این حدیث را استحضار داشته باشد، برای او خشوع حاصل می‌گردد و برای فاتحه تأثیر بزرگی می‌یابد؛
چون وی استحضار دارد که پروردگارش با او صحبت میکند و خواسته‌اش را بر آورده میکند.
درک و آموزش خشوع از نماز اصحاب کرام:
عبدالله ابن مسعود رضی الله عنه میگوید:
«أصلی و کأنما ملک الموت آت من وراء ظهری والجنة عن یمینی و کأن النار عن شمالی و کأن الصراط منصوب تحت قدمی و کأن عرش الرحمن من أمامی فإذا فرغت من الصلاة لم أدری أمقبولة صلاتی ام لا.»
«من نماز می‌خوانم، گویا فرشتهٔ مرگ از پشت سرم می‌آید و بهشت سمت راست من است، و گویا آتش سمت چپ من است و گویا پل جهنّم زیر پایم نصب شده است و گویا عرش رحمان در برابرم قرار دارد و هنگامی که از نماز فارغ شوم، نمی‌دانم نمازم پذیرفته شده یا خیر.»
ابن زبیر رضی الله عنهما وقتی نماز میخواندند، آنقدرخشوع داشتند که هم‌چون چوب خشک در مقابل الله تعالی ایستاده میشدند.
در حالت سجده نماز بود که منجنیق لباس او را پاره کرد، اما وی سر را بلند نکرد.
حضرت علی رضی الله عنه وقت نماز، از خوف الله می‌لرزید و رنگش می پرید و می‌گفت:
«این وقت ادای امانتی است که الله بر آسمان‌ها و زمین عرضه کرد، اما آنها از پذیرش آن خودداری نمودند.»
کان على بن الحسین:
«إذا توضأ صفر لونه فیقول له أهله:ما هذا الذی یعتریک عند الوضوء؟ فیقول: أتدرون بین یدی من أقوم؟»
زین‌العابدین هم وقتی وضوء می‌گرفت، رنگش زرد می‌شد. خانواده‌اش از او پرسیدند:
این چه حالتی است که بر شما طاری می‌گردد؟» گفت:
«می‌دانید در برابر چه کسی می‌خواهم بایستم؟»
﴿رفع موانع خشوع﴾:
۱ـ مبارزه با شیطان و وساوس شیطانی:
خداوند متعال همراه هر انسانی یک ملائکه و یک جن را قرین و همدم قرار داده، که ملائکه وی را به خیر و نیکی القاء کرده و جن نیز او را به شر و گناه وسوسه می کند.
در صحیح مسلم از ابن مسعود روایت شده که رسول خدا صلی الله علیه وسلم فرمود:
«ما منکم من احدٍ إلاّ و قد وکّل به قرینه من الجنّ و قرینه من اللائکة».یعنی:
کسی در میان شما وجود ندارد که یک قرین و همدم از جن، و یکی از فرشته همراه نداشته باشد. عرض کردند:
ای رسول خدا آیا همراه شما هم وجود دارد؟ فرمود:
«و إیای، و لکن الله أعاننی علیه فأسلم فلا یأمرنی إلاّ بخیر» یعنی: آری، ولی خداوند مرا یاری کرده، و تسلیم شده، پس جز به خیر و نیکی مرا فرمان نمی کند. مسلم: 4/2168 شماره 2815
و در قرآن آمده است:
« وَمَن یَعْشُ عَن ذِکْرِ الرَّحْمَنِ نُقَیِّضْ لَهُ شَیْطَانًا فَهُوَ لَهُ قَرِینٌ»(زخرف 36).یعنی:
هر کس از یاد خدا غافل و روگردان شود، اهریمنی را مأمور او می‌سازیم، و چنین اهریمنی همواره همدم وی می‌گردد (و گمراه و سرگشته‌اش می‌سازد).
در آیه ای دیگر آمده است:
« وَقَیَّضْنَا لَهُمْ قُرَنَاء فَزَیَّنُوا لَهُم مَّا بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ» (فصلت 25).یعنی:
(ما برای آنان همنشینان (زشت‌سیرتی از جنّ و انس) ترتیب داده‌ایم (و این دوستان تبهکار، ایشان را از هر سو احاطه میکنند و افکارشان را می‌دزدند و چنان بر آنان چیره میشوند)
که کار دنیا و آخرت را در نظرشان می‌آرایند.
دوکتور عمر سلیمان اشقر در کتاب "عالم الملائکة" می گوید:
«شاید ملائک قرین و همدم غیر از فرشتهای باشد که مأمور ثبت و ضبط اعمال انسان است، بلکه خداوند فرشتهٔ قرین را برای هدایت و ارشاد و تحریک انگیزههای خیر نزد انسان میفرستد.
قرینِ فرشته و قرین جن به نوبت تأثیر خود را بر انسان القاء میکند،
جنّی به شر و بدی فرمان میدهد، و دیگری او را بر انجام خیر و نیکی تشویق و ترغیب می نماید.
از ابن مسعود رضی الله عنه روایت شده که رسول خدا صلی الله علیه وسلم فرمود:
«إنّ للشیطان لمة بابن آدم، و للملک لمة، فأمّا لمة الشیطان فایعاد بالشرّ، و تکذیب بالحقّ، و أمّا لمة الملک فایعاد بالخیر و تصدیق بالحق، فمن وجد من ذلک شیئاً فلیعلم أنّه من الله، و لیحمد الله، و من وجد الأخری فلیتعوّذ بالله من الشیطان الرّجیم، ثم قرأ: « الشَّیْطَانُ یَعِدُکُمُ الْفَقْرَ وَیَأْمُرُکُم بِالْفَحْشَاء وَاللّهُ یَعِدُکُم مَّغْفِرَةً مِّنْهُ وَفَضْلاً وَاللّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ» (بقره 268). یعنی:
همانا شیطان و فرشته هرکدام با انسانها پیوندی دارد.
پیوند و ارتباط شیطان با آدم این است که او را وعدهٔ شر (مانند کفر و فسق و ظلم) داده و وی را به تکذیب حق وسوسه میکند،
و رابطهٔ فرشته با آدم این است که او (انسان) را وعدهٔ خیر و نیکی(مانند نماز و روزه) میدهد،
و برای پذیرفتن حق (مانند تصدیق خدا و رسولانش) آماده اش میکند.
هرکس (در نفس خود) آنرا (یعنی القای ملائک برای انجام خیر) را یافت (یعنی ملائک وی را به خیر القاء نمود و او آنرا احساس کرد)،
بداند که آن از طرف خداوند است (که ملائک را امر نموده تا وی را به خیر الهام نماید)،
و باید خدا را (بخاطر این نعمت) سپاس گوید، و هرکس غیر از این را یافت (یعنی وسوسه شیطان را)، از شیطان مطرود پناه به خدا بگیرد.
بعد رسولخدا صلی الله علیه وسلم این آیه را تلاوت کرد که می‌فرماید:
شیطان شما را (به هنگام انفاق می‌ترساند و) وعده تهیدستی میدهد و به انجام گناه شما را دستور میدهد، ولی خداوند به شما وعده آمرزش خویش و فزونی (نعمت) میدهد.
و خداوند (فضل و مرحمتش) وسیع (و از همه چیز) آگاه است.
حافظ أبو موسی از حدیث ابو الزبیر، و او از جابر رضی الله عنه نقل کرده و میگوید: رسولخدا صلی الله علیه وسلم فرمود:
هر گاه انسان برای خواب به رختخواب رفت، یک فرشته و یک شیطان برای رسیدن به نزد او می شتابند.
فرشته میگوید:
﴿خاتمهٔ روز تو به خیر باشد﴾
و شیطان میگوید:
خاتمه روز تو بد باشد.
این انسان اگر لحظات قبل از خواب را به یاد و ذکر خدا سپری کند تا اینکه خواب بر وی غلبه کند و چشم هایش بسته شوند، فرشته شیطان را از آنجا می راند، و در طول شب او را محفاظت می کند.
هرگاه انسان بیدار شد، یک فرشته و یک شیطان برای رسیدن به نزد او می شتابند.
فرشته میگوید:
روز خود را به خیر و نیکی آغاز کن،
و شیطان می گوید:
روزت را با بدی و گناه آغاز کن.
اگر انسان بعد از بیدار شدن دعای مخصوص بیدار شدن: (الحمد الله الذی احیا نفسی بعد ما اماتها و لم یمتها منامها، الحمد لله الذی یمسک التی قضی علیها الموت و یرسل الأخری إلی أجل مسمّی،. ..الخ) را بخواند،
فرشته شیطان را می راند و در طول روز او را حفاظت می کند.یعنی:
خداوند را سپاس میگویم که مرا بعد از مردن (خواب) زنده کرد، و مرا در خواب مرگ نداد.
خداوند را سپاس که آن کس را که اجلش فرا رسیده، و کسی را که اجلش فرا نرسیده تا وقت اجل مهلت می دهد.
سپس خدا را سپاس میگویم که زمین و آسمان را نگه داشته، اگر زمین و آسمان از جای خود حرکت کنند، جز خداوند هیچ کس آنها را نمیتواند نگاه دارد.
خدا را سپاس بخاطر اینکه آسمان را از افتادن بر زمین نگاه می دارد.
بعد از این دعا، شیطان را طرد میکند، و از آن انسان محافظت میکند.
«ابن حبّان این روایت را با معنی نقل کرده، به شماره 2362 موارد» امام حاکم آن را در (1/548) روایت کرده، و آن را صحیح دانسته، و امام ذهبی موافق اوست، و رجال آن موثوق است.
این روایات ما را به انجام کارهای نیک و خیر که موجب اصلاح نفوس، و باعث نزدیک شدن به فرشته میشوند تشویق میکنند.
زیرا نزدیک شدن به فرشتگان فوائد زیادی را برای ما به ارمغان دارد، همان‌گونه که حدیث:
«رسول خدا صلی الله علیه وسلم با سخاوت ترین انسان بود، و در رمضان و موقع دیدار جبرئیل بیش از هر وقت سخاوتمندتر بود…» بیانگر تأثیر دیدار رسول خدا صلی الله علیه وسلم با جبرئیل است که در ماه رمضان به منظور تعلیم قرآن نزد ایشان فرود می آمد.
ادامـــــه دارد……
https://www.facebook.com/meydanestid