اساسِ بنا و ساخت و ساز مسجد اگر بر تقوای الهی باشد، نزد الله سبحانه و تعالی خیلی با ارزش تر از آن است که مسجد را بر تعصب و تفرق بنأ نهاد.
در آیه های متعدد قرآن کریم و در احادیث نبوی صلی الله و علیه وسلم، بر ساختن مسجد و آبادانی آن تأکید و برای این عملِ ارزشمند، پاداش و اجری عظیم تعیین شده است.
امر ساخت وساز مسجد در قرآن مجید در ضمن بیان اهداف آن مطرح شده است و به جای دستور صریح به ساخت و ساز مسجد، اهداف این امر، مهم شمرده شده است.
شاید بدین جهت که بنا کردن مسجد و عبادت‌گاه امری فطری است و پیروان همه ادیان سماوی در پرتو آموزه‌های کتاب های آسمانی و پیامبران الهی به بنای مسجد و عبادت‌گاه مبادرت می‌ورزند، و حتی مشرکان و پیروان آیین‌های بشری نیز برای عبادت معبودان و ادای مراسم‌شان مکان‌هایی را اختصاص می‌دهند.
پیامبر اسلام صلی الله و علیه وسلم جایگاه و اهمیت ساختن مسجد را با عمل خویش تبیین کرد.
به‌راستى مسجدى که از روز نخست بر تقوا بنیان نهاده شده است سزاوارتر است که در آن بایستى. در آن مردانى هستند که دوست مى‌دارند که پاک شوند و خداوند پاک‌شوندگان را دوست مى‌دارد.
حضرت رسول کریم صلی الله و علیه و سلم، در روایات بسیاری به تأسیس و آبادانی مسجد توصیه کرده اند، و آبادگران مساجد را به پاداشِ بزرگ مژده داده اند.
در روایتی آمده است:
«من بنی لله مسجداً بنی الله له بیتاً أوسع منه فی الجنّه (مسند احمد ۲/۲۲)
هر کس برای الله تعالی مسجدی بسازد، الله تعالی برای او در بهشت خانه‌ای گشاده تر می‌سازد.
رسول کریم صلّی‌الله‌‌علیه‌وسلّم در جای دیگری میفرمایند:
«من بنی مسجداً لله کمفحص قطاه أو أصغر، بنی الله له بیتاً فی الجنه (ابن‌ماجه ۱/۴۰۷)
هر کس برای خشنودی الله مسجدی به اندازه ی آشیانه پرنده سنگخوار یا کوچک‌تر از آن بنا کند، الله در بهشت برای او خانه‌ای می‌سازد.»
انس‌بن‌مالک، رضی‌الله‌عنه، از پیامبراکرم، صلّی‌الله‌‌علیه‌وسلّم، روایت می‌کند:
«اگر از آسمان عذابی فرود آید، آبادگران مسجد از آن نجات می‌یابند (رواه بیهقی).»
و در روایتی دیگر از حضرت انس (رض) آمده است:
«هر کس در مسجد چراغی می‌افروزد تا زمانی‌که چراغ در مسجد روشن است، فرشتگان و حاملین عرش برای آن شخص دعا و استغفار می‌کنند.»(حقی، روح‌البیان:۴۰۰)
با توجه به آیه‌های قرآن مجید و گفته‌های صریح پیامبراکرم، صلّی‌الله‌‌علیه‌وسلّم، مسجدسازی در طول تاریخ در اکثر نقاط جهان اسلام به شکل گسترده و چشم‌گیر رواج یافته است.
پیامبر اسلام صلی الله و علیه وسلم، در بنای مسجد نبوی، خود مبارک، شرکت داشتند. در روایات آمده است که ایشان سنگ‌های مسجد نبوی را جابه‌جا می‌کردند و این رجز و دعا را می‌خواندند:
«اللهم لا عیش الا عیش الآخره، فاغفر الانصار و المهاجره».
این مشارکت و دعای پیامبر اکرم صلی الله و علیه وسلم، گرچه به ظاهر برای طلب ثواب و جنبه ی تشویقی داشت، امّا در حقیقت برای مسلمانان دارای این پیام سرنوشت ساز و آشکار بود که امر مسجد سازی در دین اسلام بسیار مهم و حیاتی است، چنان‌که می بینیم بعد از آن رفته رفته در تمام شهرها و روستاها مساجد بزرگ و کوچک ساخته شد.
الله سبحانه و تعالی در یک حدیث قدسی می فرماید:
﴿خانه های من در زمین مساجد هستند و دیدارکنندگان با من در آن‌ها آباد کنندگان آن مساجد هستند.﴾
پس تصور کن که تو برای دیدار با خالقِ مهربانت می روی و این مفهوم بزرگ را یادآور شو که تو در مهمانی او تعالی هستی!
حال به ادامه ی حدیث تعمقی کن:
﴿کسی که در خانه اش خود را پاکیزه کند، سپس در خانه ام با من دیدار کند، بر دیدار شونده است که دیدار کننده را اکرام کند و او را گرامی دارد﴾
سبحان الله، چقدر مسجد و نمازگذار نزد الله تعالی گرامی است!
در دعای رفتن به مسجد، خاصتاً، در نماز بامداد می بینیم که می گوییم:
﴿اللهم اجعل فی قلبی نورا و فی لسانی نورا و فی سمعی نورا و فی بصری نورا﴾
پروردگارا در دلم نور، در زبانم نور، در شنوایی ام نور و در بینایی ام نور قرار بده
این همه برای چه؟ تو ای طالب نور، آن را در خانه ی الله سبحانه و تعالی، یعنی مساجد خواهی یافت، پس گوارای وجودت این نورها که از هر سو تو را در بر گرفته اند.
وقتی وارد مسجد می شوی با پای راست وارد شو و چنان که رسول اکرم و معلم اعظم (ص) به ما آموخته است بگو:
﴿بسم الله و الصلاة و السلام علی رسول الله اللهم اغفر لی ذنوبی و افتح لی ابواب رحمتک﴾
به نام الله، درود و سلام بر رسول الله، پروردگارا گناهانم را بیامرز و درهای رحمتت را به رویم بگشا.
در اخیرِ این بخشِ مضمون، دعا میکنیم تا الله سبحانه و تعالی ما را توفیق دهد تا مساجد را پاک، منزه، و صرف برای عبادت او تعالی و رشد فکری اسلامی نمازگذاران، وقف کنیم.
