روژه اونوی ساينسي څیړنې (۲۷)
لیکوال: عبدالغفارجُبیر
داوبوکيمياوي ځانګړتياوې
اوبه یوداسی الهی نعمت دی چي هیڅ انسان ورڅخه سترګې نشی پټولای، اوبه ځینې ځانګړتیاوې لری چې دفطري شریعت مطابق دی، داکیمیاوې ځانګړتیاوې ئې دساینس سره کوم ټکراوبداړخ هم نلری، داوبوترټولو لویه ځانګړتیا داده چې غوره محلل(Solvent) دی، یعنی هرشی په اوبوکې په اسانۍ سره حل کېدلای شی ؛ یاپه بله ژبه درته وایم چې ټولې کیمیاوې مادې په اوبوکی په اسانۍ سره حل کېدلای شی ، دمعدني موادودښه حل کېدوله کبله اوبه چې هرځای په هره دښته ، ویاله، رود، سیند اولښتی کی بهیږی، ځمکه خوراښیرازه اوخړوبه کوی، له همدې کبله اوبه دزرعت لپاره یوژوندژواک بلل کیږی اوواوبوته دژوندیوه کړۍ هم ویل کیږی؛ دزرعت له پلوه هغه اوبه ډېرې ښې وې چې پرډېرواټن باندی بهیږی اومختلف معدنی موادله ځانه سره وړی، که چیری دااوبه پرځمکوبهیږی نوهغه ځمکه دجنت په یوې ټوټې بدلوې، زرغونه کوی ئې اویوه وچه اوشاړه صحرااوبدیاپه یوه سمسوره چمن اوبڼ باندی بدلوی؛ وبل لورته که همدااوبه یوه جهیل، اویاهم سمندرته پریوه ریګستان باندی وبهیږی نوهغه به دبخمل په شان یوه شنه اوزرغونه دره ورڅخه جوړه کړي۔
اوبه په ډېروکیمیاوې تعاملاتوکی دکتلست (Catalyst) دنده ترسره کوی، یعنی په تعامل کی چټکې راولی اوخنډونه له مینځه وړی، بله ځانګړتیائې داده چې په اوبوکی کیمیاوي تعاملات ډېرښه صورت نیسی۔
يونړېواله اووتلی کيمياپوه مائيکل ډيټس وايی
اوبه دخپلوځانګړتیاووله کبله دتعامل قبولودقابلیت په درلودلوسره دژونداوځمکې لپاره ترټولوښه مایع اونعمت دی۔
دبايوفزيکس (Biophysics) يوپروفيسرهيرلډمورووټزداسی وايی:
په دې څوکلونوکی داوبونوی خاصیت پېژندل شوی دی اوپردې باندی څېړنې اومطالعې هم پیل شوی دی اوهغه خاصیت ئې دادی چې اوبه د بیولوژیکل توان (Biological Power) یوه کیلې ده، اوکېدای سی چې دژوندپیل هم داوبوڅخه شوی وي، چې هرڅومره څېړنې اومطالعې شوی دی په پایلوکی داراوتلی ده چې اوبه دقدرت دښکلی نظام څومره ښه ښکلی سمون خوری اودمقتضا مطابق دی۔
(کائنات کی تخلیق)
داوبونورې ځانګرتياوې
دانسان په بدن کی چې په شریانو(Arteries) اویاپه وریدو(Veins) کی وینه حرکت کوی، اویادانسان په بدن کی خپل دوران کوی دهغې زیاته برخه اوبه دی؛ دوینې په حجروکی چې پروتینونه، هارمونونه اونوربېل شی نوپاته برخه ئې دوینې پلازما(Blood Plasma) ده چي ۹۵ سلنه ئې اوبه دی۔
دادالله جل جلاله ښکلی اودرست نظام دی چې دوینې لپاره ئې دومره اوبه ټاکلی دی، که چیری اوبه تردې اندازې کمی شی نووینه خټه (Viscous) کیږی، چې بیادداسی وینې پمپ کېدل دزړۀ لپاره بدعواقب اوستونځې لری، اوکه ډېره خټه شی نوزړۀ نشی کولای چې وینه پمپ کړی۔ نوداوینه (خټه وینه) نه پمپ کیږی، چې مطلب ئې
دادی چي داوینه وعروق شعریه (Capillaries) یعنی وهغونریو اوکوچنیورګونوته چې دوېښته په شان دی نشی داخلېدلای چې داپایلې ورڅخه راوځی چې وینه زموږوټول بدن ته نه ځی۔
دعروق شعریه اصلی دنده داده چي اکسېجن، غذایی توکی، هارمونونه اوداسی نوردبدن وهرې حجرې ته رسوي، چي داحیاتی دنده ده؛ دانسان په بدن کی ددې نریورګونویوه شبکه (Network) شتون لری، چي دانسان لپاره خوراارزښت لری اودنده ئې هم ډېره مهمه ده اودلوی خدای جل جلاله په قدرت اوپوره کمال سره داشبکه په ډېره ښکلې بڼه سره غوړېدلې ده، داناتومی دعلم (تشریح الاعضاء) مطابق تقریبادانسان په بدن کی پنځه اربه داډول واړه اونري رګونه شتون لری، که چیری دانري رګونه ټول سره یوځای وتړل شی نواوږدوالی ئی تقریبا۹۵۰ کیلومتروته رسیږی اوبل لورته وینه چي کله ددې نریورګونوڅخه تیریږی اووټول بدن ته رسیږی که چیری اوبه کمی اووینه دخټوالی (Vicosity) سره مخامخ شی نودوینې نظام اودوران فلجیږی اوله فعالیته غورځی۔
نوربه ددې واړورګونوپرارزښت باندی رڼانه اچوو، اوواصلي موضوع اوتودټکی (په اوبوسره روژه مات) ته راشو، دروژې په میاشت کی فوراپه طبعي ډول سره دانسان تنده زیاتږی، اودروژه ماته وروسته دتندې جنازه پورته کیږی، اوانسان اودانسان روح پوره دسکون اواراموالې احساس کوی اویوځل بیادانسان ژوندژواک بیااحیاء کیږی چې دایوفطری شعوردی۔
دامعلومه خبره ده چي یوانسان دروژه مات پرمهال دومره اوبه نشی څیښلای لکه په ټوله ورځ کی ئې چې څیښی، خوداټوله ورځ چي یوانسان اوبه نه وی څیښلې اووینه ئې څه خټه شوی وي نوضعیفه خلک اوهغه خلک چي دډېرعمردرلودونکی وي دروژه مات پرمهال اویاهم مخکی دضعف په حالت کی وي، چې داوبوپه څیښلوسره ئې داټولې ستونځې له مینځه ځی اوانسان دپوره تازګۍ اوپوره ښکلی احساس پرټغرباندی کښېنې اودرست کیږی، په طب کی دامسلمه اوفطري معادله ده چي کله یوانسان اوبه ونه څیښی نودې دمایعاتودکمښت (Dehydration) سره مخامخ کیږی اوکله چي یوانسان په یوه ریګستان اویاهم سفرکی ډېرتږی شی، دبدن مایعات(اوبه) ئې خوله شی، اویاهم ئې دبدن اوبه دبولوله لاری ووځی، نوانسان دمرګ سره لاس اوګرېوان کیږی، چې داسی کمښت په روژه کی نه راځی داځکه چي اکثره وخت روژه د(۸- ۱۸) ساعته پوری وی، اوبله داچي ټول مسلمان اُمت پېشلمی کوي، چې دامرګونی حالت دی، خوپه هرحالت داوبوکمښت دپښتورګواودینې دناروغیوسبب هم ګرځی، چې په روژه مات باندی داوبوڅیښل داټوله ناورین اوناخوالې دخاوروسره خاوری کوي، اوودې ټولوتکلیفونوته دپای ټکې اېږدی اوهرڅه نارمل کوي، داځکه چې دانسان ټوله بدن بیاداحیاء ولورته دورمی، نوی ساه پکښې چلیږی اودپوره خوښې احساس کوي۔
هغه ناروغان چي دپښتورګوډبره (Renal Stone) لری دلږواوبوپه استعمال سره داډبرې غټیږی اوکه چیری اوبه ډېرې استعمال کړی نودپښتورګودتکلیف به ئې څه سپک شی، اوپښتورګې به ئې صفاء شی اودبولوسرعت به ئې تیزصورت ونیسی چې دډبرودویلې کېدواوټوټه کېدواووتلولپاره ډېره ښه زمینه اوموقع ده، ډاکتران وداسی ناروغانوته دروژه مات پرمهال داوبودڅیښلوتوصیه کوي۔
هغه ناروغان چي دشکرې په ناروغۍ اخته دی، دهغوی لپاره هم په اوبوسره روژه مات کول اړین دی، داځکه چي دده اړتیانسبت وعاموانسانانوته داوبوډېره ده۔
هغه خلک چي پښتورګې ئې کمزورې وی، نودپښتورګوفعالیت اوحرکت ئې هم کمزوری دی، اودبولووتل ئې هم ډېرلږصورت نیسی، چي دادوینې لپاره زهردی، دداسی ناروغانولپاره دعسلواوبه(چې عسل اواوبه سره ګډکړل شی) اوروژه په ماته کړی ډېره ښه اوغوره ده۔
یوه خبره عموماپه یادساتل دی هغه داچي دفخرالموجودات صلی الله علیه وسلم چې کوم عمل کړیدی اویائې هم حکم اوامرکړیدی هغه دحکمتونوڅخه ډک دی؛ چې داحکمتونه ورځ په ورځ څېړل کیږی، کتابونه ورباندی لیکل کیږی، اودنړۍ ټولومفکرینواوساینس پوهانودامنلې ده چي دبشریت سترلارښودصلی الله علیه وسلم په هره وینااوفعل کی ښې ګڼې نغښتې دی، نوځکه داُمت مسلمه وهروګړی (نراوښځې) ته لازمه ده چي دامام الانبیاء حضرت محمدمصطفی صلی الله علیه وسلم په هرامرباند عمل وکړی اودهرنهی څخه ئې پوره ډډه وکړی بېله دې چي ددې امراونهی وفلسفې اوحکمت ته نظرواچوي۔
نوربیا…
په اسلامي پاکه مینه ستاسوورور
عبدالغفارجُبیر