آیا میدانیستید؟
﴿حکمت و فلسفهٔ روزه﴾
(بخش چهارم):
همانطوریکه از بخش های گذشته گفته آمدیم، با مداومت بر فریضهٔ خاص روزه،انسانِ مومن ارتباط قوي را با خالقش حاصل نموده، اين قوت روحاني وی سبب ميشود، که به فکر فقراء بيافتد و با آنان کمک کند،
بخاطر آشتي با کسانيکه با ايشان مخالفت داشته فکر ميکند،
به فکر ديگران مي افتد، از خوردن حرام اجتناب مي ورزد،
و با اين همه ارتباطات قوی که با خالق و ساير مخلوقات پيدا مي کند، براي اين انسانِ مومن يک نوع آرامش معنوی و روحانی پيدا ميشود،
که همهٔ روان شناسان جهان در مورد همين آرامش روحي سرگردان و چشم درد اند.
در پهلوی معنویات ،يکي از بالاترين مراتب اخلاق ارتقاي سطح اخلاق به عاليترين مقام آن يعني اخلاق اسلامي است؛
اخلاق اسلامي همان اخلاقي را گويند که مطابقت با احکام و ارشادات اسلامي داشته باشد.
اگرچه هر فرد مومن در ارتقاي سطح اخلاقي خويش هميشه سعي و تلاش ورزيده و از ارشادات اسلامي براي اين هدف استفاده مي کند،
ولي کسانيکه خود را آراسته به اخلاق اسلامي ميسازند، مراحل اخلاقي را نيز مد نظر داشته و سعي ميورزند که به همان مرحلهٔ عالي آن، خود را نايل سازند.
ماهٔ مبارک رمضان يکي از راه هايي است که براي رسيدن به اين مرحله، انسان مومن را آماده ميسازد.
اکنون لازم است نخست اين مراحل را مورد مطالعه قرار دهيم و سپس نقش ماه مبارک رمضان را در آن ارزيابي نماييم:
اخلاق خوب:
اخلاقي است که خود انسان داراي صفات عالي اخلاقي باشد.
اخلاق عالي:
اخلاقي است که با وجود متصف بودن خود انسان به صفات عالي اخلاقي، ضرري به ديگران نرساند، و هيچگاه در تعامل با مردم آسيبي متوجه ديگران نسازد،
در بسياري از حالات کساني وجود دارند که متصف به اخلاق خوب هستند، واحکام و ارشادات الهي را بر خود خوب تطبیق مي دهند، ولي در تعامل با ديگران بعضي از امور را فراموش ميکنند.
اخلاق اعلی (ممتاز):
اخلاقي را گويند که با وجود اينکه خودش داراي صفات عالي است و به ديگران نيز ضرري نميرساند،
بلکه درهنگام ضرر رسانيدن ديگران نير عکس العمل منفي نداشته، و چنانچه در ماه مبارک رمضان انسان به عالي ترين مقام اخلاقي مي رسد که:
«وَإِنْ امْرُؤٌ قَاتَلَهُ أَوْ شَاتَمَهُ فَلْيَقُلْ إِنِّي صَائِمٌ مَرَّتَيْنِ»
«هرگاه کسي با او جنگ نمايد و يا دشنامش دهد به او ميگويد که من روزه دار هستم.»
قوت و توانائی انسان زماني در جامعه ثابت ميگردد که او در هنگام توانايي ها الله (جل جلاله) را فراموش نکرده و اخلاق خود را به مراتب عالي آن برساند،
انسان زماني داراي اخلاق عالي ميباشد که درهنگام غضب، خشم خود را تحت تاثير عقل خويش قرار داده خشمگين نشود،
و زماني به مراحل عالي اخلاقي ميرسد که درهنگام جنگ و دشنام دادن ديگران صبر نموده زبان خود را از گفتن سخنان زشت حفظ نموده و درمقابل آن شخص عکس العمل فيزيکي نشان ندهد،
اين لحظات سخت و دشوار برای بسياری از انسانهاي ضعيف الاخلاق بسيار مشکل است،
ولي انسانهايکه دارای اخلاق حمیده هستند، اين عملکرد را در ماه مبارک رمضان جامهٔ عمل پوشانده و خود را براي نيل به اين اخلاق عالي عادت ميدهند.
روزهٔ ماهٔ مبارک رمضان يک سيستم تربيتی براي تربيت نفس انسان هاست،
درحقيقت نفس انسان با ارتباط داشتن با محيط فاسد و دوستان گمراه و ساير خواهشات به نفس (اماره بالسوء) تبديل ميشود،
اين نفس هميشه انسان را به بدی ها سوق داده، او را از حقيقت عبادات دور ميسازد،
ولي انسان مومن کوشش ميکند، که اين سيستم منفي خويش را با عبادات پی در پی از حالت علاقمندي به گناه به نفس (لوامه) مبدل سازد،
نفس لوامه نفسي است که زماني انسان گناهي ميکند نفسش او را از داخل ملامت مينمايد و به او ميگويد که در اشتباه است،
به اين معنا که وجدانش را زنده ساخته، درهنگام ارتکاب و يا نزديک شدن به گناه احساس ملامت وشرم مي نمايد.
انسان مومن باز هم با عبادات بيشتر، کوشش مي کند، تا نفس خود را به مراحل عالي رسانده، او را به نفس (مطمئنه) برساند،
نفس مطمئنه نفسي است که با درک حقيقت هاي زندگي و ارتباط قوي با خالق يکتا کاملا مطمئنانه زندگي ميکند،
او ميدااند که اکنون ذات بزرگي با وي است، درتمام مشکلات او را ياري ميرساند، واين ارتباط قوي با خالق جهان اطميناني را نصيب وي ميکند که بسياري از انسانهاي بي دين با مليون ها رفاهيت مالي این اطمینان قلب را حاصل کرده نميتوانند.
نفس مطمئنه همان نفسي که در روز آخرت به او خطاب ميشود که:
«يَا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ (27) ارْجِعِي إِلَى رَبِّكِ رَاضِيَةً مَّرْضِيَّةً (28) فَادْخُلِي فِي عِبَادِي (29) وَادْخُلِي جَنَّتِي»:
«اي نفس مطمئنه! بسوي پروردگارت برگرد در حاليکه تو از پروردگارت راضي هستي و او نيز از تو راضي است، در صف بنده هايم داخل شو و به جنتم داخل شو.»
در اخیر از بارگاه رب منان استدعا داریم تا با ختم این ماه پرشکوه و پر برکت، نفس هایمان را مطمئنه ساخته، تقوای الهی و ابدی را نصیب مان کند.
عزیزان گرانقدر:
لطفاً این مضامین خیلی مهم و حیاتی را با تمام خانواده، اقارب، دوستان، و همکاران تان شریک سازید، و در رشد فکری، عقیدتی، ایمانی و وجدانی همنوع تان اقلاً یک امر خیری را، مایه ی حصولِ صدقات جاریه ی تان سازید.
جزاکم الله خیراً!
ا.ج.ع
سه شنبه سی ام رمضان المبارک ۱۴۳۷
پنجم جولای ۲۰۱۶
www.facebook.com/meydanestid
ویا از طریق گوشی های تیلفون:
m.facebook.com/meydanestid