بسم الله الرحمن الرحیم
وصیت امام احمد ابن حنبل برای پسر خود در روزی عروسی اش!
تتبع ونگارش :
الحاج امــیـن الـدیــن » سعـیـدی – سعید افـغــانی«
مدیـــر مطـالعات سـتراتیژیک افغان و
مسؤل مرکز کلتوری دحـــــق لاره- جرمن
خوانندگان محترم !
باخوشی، حضور و جمع وجوش دوستان واقارب محفل ولیمـﮥ ( پسرم آحمد سعیدی ) به روز جمعه مؤرخ اول سپتمر سال 2013 درشهر هورت- کولـن – جرمنی بر پا شد. درین محفل خوشی بر علاوۂ حضور اقارب ودوستان هردوفامیل یکتعداد کثیری ازدانشمندان وعلمای دینی اشتراک ورزیده بودند. تلاش داشتیم تا این محفل برعلاوۂ خوشی ، شور و لذت مشروع ولیمه به یک نشست تنویری، ادای رسالت ودعوت مبدل ګردد.
این محفل با تلاوت قرآن عظیم الشان وبیانات دینی دانشمندان وعلمای جلیل القدر هر یک مولوی عبد الرؤف (صافی ) ومولوی صاحب محترم سادات، مطابق برنامه یک محفل علمی، تنویری و دعوت را بخود گرفت. در این محفل در مورد مفهوم ولیمه، نکاح دراسلام، مفاهیم و تفاصیل درمورد تدویر مجالس نکاح به طریقه اسلامی بیانات ارزشمندی ارایه گردید . در ضمن در این محفل وصایای ده گانه امام احمد ابن حنبل برای پسر خود در روز عروسی فرزندش برای اشتراک کنندگان نیز بیان گردید . برای اهمیت این بیانات و مرجع بودن این وصایا برای سایر جوانان که خاصتاً به زندګی جدید مشترک فامیلی میپردازند، ذیلاً خدمت شما پیش کش وارایه میداریم تا شود این وصایا مرجع و رهنمای خوب برای پسرم داکتر احمد سعید ی وسایر جوانان ګردیده واین هدیه را از جانب من قبول بدارند.
ضرورت دیدیم قبل از پرداختن به وصایای امام احمد ابن حنبل (رح ) به پسرش مختصر درمورد شخصیت امام احمد ابن حنبل (رح) معلومات مختصر ارایه بداریم.
امام احمد بن حنبل ( رحمه الله ) (۱۶۴-۲۴۱ هجری ) در شهر بغداد متولد گرديد و در همان شهر از جهان فانی به جهان ابدیت پیوست.
سیرت نویسان در مورد احمد حنبل مینویسند:
امام احمد یکی از فقيهى كثيرالسفر بود و براى فراگفتن علوم اسلامى و حديث ، به مراکز بس مشهور عملی آن زمان یعنی شهر شام (دمشق امروز)، حجاز (عربستان سعودی امروز) ، يمن ، كوفه و بصره (یکی از شهر های عراق امروز) سفر كرده است.
مشهور ترین کتاب این امام مشهور عالم اسلام بنام « مسند احمد حنبل – رح» در جهان اسلام شهرت دارد .
مسند احمد بن حنبل مجموعاً در شش جلـد جمعبندی گردیده است . مسند امام احمد از جمله گرانقدرترين و سودمندترين کتب حدیث بشمار رفته ، محدثان پيشين و کنوني شهادت میدهند : که اين کتاب جامع ترين و گسترده ترين کتاب حديث و سنت مي باشد که فرد مسلمان براي مسائل دين و دنيايش به آن ضرورت دارد .
ابن كثير مي گويد:
«هيچ کتاب مسندي به پاي » «مسند احمد» در کثرت مطالب و نيکويي نگارش و اسلوب نمي رسد.
حنبل مي گويد : « پدرم من، صالح و عبدالله را يک جا جمع نمود و مسند را بر ما خواند و کسي کسي جز ما آن را نمي شنيد.»
همچنين مي افزید : «اين كتابي است که آن را از ميان هفتصد و پنجاه هزار حديث گردآورده ام و هرگاه مسلمانان در مورد حديثي از رسول الله -صلّى الله عليه وسلّم- دچار اختلاف شوند به آن مراجعه نمايند، چنانچه آن را در آن جا يافتند خوب است، درغير اينصورت دليل و حجتي به حساب نمي آيد.»
اما ذهبي مي گويد: «اين گفته ي ايشان بطور عام و کلي مي باشد، وگرنه ما احاديث قوي را در
« صحيحين» و « سنن » داريم و ديگر بخش ها داريم که در مسند يافت نمي شوند.
فرزند امام احمد، عبدالله، اضافاتي را به ان افزوده است که جزو روايات پدرش نبوده اند و به زوائد عبدالله شهرت دارند. همچنين ابوبكر قطيع، که از عبدالله و او از پدرش روايت کرده است، خود اضافاتي را بدان افزوده است که جزو نوشته هاي عبدالله و پدرش نيستند.
تعداد احاديث مسند با احتساب موارد تکراري به حدود(40000) چهل هزار حديث و بدون احتساب موارد تکراري به (30000) سي هزار حديث مي رسد. او علاوه بر كتاب مسند خود، كتابهاى ديگرى دربارۂ ناسخ و منسوخ و تفسير قرآن عظیم الشأن و دیګر مسایل اسلامی برشته تحریر درآورده است .
شیخ ابن قيم (رح) فتاوى امام حنبل (رح) را در بيست مجلد گردآورى نموده است . ویکی از معتبر ترین کتابی فتوای در جهان اسلام بشمار میرود .
امام احمد بن حنبل (رح) در مورد زندگی خویش مینویسد: هیچ از یادم نمی رود زمانیکه طفل خورد سال بود م، دریکی از روز ها صبح وقت پیش از نماز صبح براي کسب حديث میخواستم به مسجد بروم، مادرم مرا صدا زد و از لباسم محکم گرفت وبرایم گفت: صبر کن تا مؤذن اذان را بگويد.
مؤرخین مینویسند از امام احمد (رح) پرسيدند:
برای یک عالم دینی به چه تعداد از احادیث ضرورت است که یاد داشته باشد تا این عالم صلاحیت فتوای را بدست ارد. آیا به تعداد یکصد هزار حدیث کافی است تا از فرد فتوا گرفته شود؟
امام گفت: خير.
گفتند دوصد هزار حدیث؟
امام جواب داد: خير.
پرسيد: سيصد هزار حديث؟
امام گفت: خير.
گفتند : چهارصدهزار حديث؟
پاسخ داد: خير.
گفتند : پانصد هزار حديث؟
امام جواب داد : اميدوارم.
شیخ عبد الرزاق (رح) یکی از استادان امام احمد (رح) مینویسد:
هرگز کسي را داناتر(به احکام شرعي) و پارساتر از احمد نـديـده ام.
در تواریخ آمده است:
اگر کسي را دیدی که امام احمد را دوست مي دارد، بدانيد که او طرفدار و صاحب سنت است.
امام شافعي (رح) که يکي از استادان امام احمد(رح) بود مینویسد:
از بغداد بيرون آمدم و در آن کسي را بهتر يا داناتر و عالم تر به علم ديـن از احمد بن حنبل (رح)برجاي خود نگذاشتم.
يحيى بن معين میگوید :
مردم دوست دارند مانند احمد بن حنبل (رح) شونـد! به خدا، هرگز. کار ما يا هيچ کس ديگر نيست که بتواند که چون احمد بوده يا بر طريقه ي وی تاب آوريم..
مطابق روایات محدثین: امام احمد يک ميليون حديث؛ مجموعه ي روايات واسانيد و طرق آن ها، را ازحفظ داشت.
وصایایی ده گانـﮥ
امام حنبل (رح)به پسرش
یابني:
إنّك لن تنال السعادة في بيتك إلا بعشر خصال تمنحها لزوجك فاحفظها عني واحرص عليها:
ای پسر کم:
البته توهیچ وقت در خانه ات به سعادت وپیروزی نایل نمی شوی مگر به رعایت ده خصلت که به زوجه (زن) ات می بخشی. این خصلت ها را حفظ کن حرص وتلاش بورز به آن .
أما الأولى والثانية:
فإنّ النّساء يحببن الدلال ويحببن التصريح بالحب، فلا تبخل على زوجتك بذلك،فإن بخلت جعلت بينك وبينها حجابًا من الجفوة ونقصًا في المودة.
اول ودوم :
البته زن پیام آوران نکاح واظهار محبت شوهر را دوست دارد، بر بخشش این دو بخل مکن، اگر بخل کردی درمیان خودت ووی حجاب ازبی وفائ ونقصان از دوستی را ایجاد کرده ای.
وأما الثالثة :
فإن النساء يكرهنَ الرجل الشديد الحازم ويستخدمن الرجل الضعيف اللين فاجعل لكل صفة مكانها فإنه أدعى للحب وأجلب للطمأنينة.
سوم:
البته زنان مرد سخت گیر وخشن را بد می پندارند به مردان ضعیف ونرم خوی خدمت مینمایند، برای هرکدام از آن صفات، جایگاهی اورابساز، البته این عمل زیاد جذب کننده محبت و جالب برای اطمینان قلب می باشد.
وأما الرابعة:
فإنّ النساء يُحببن من الزوج ما يحب الزوج منهنّ من طيب الكلام وحسن المنظر ونظافة الثياب وطيب الرائحة فكن في كل أحوالك كذلك.
چهارم:
البته زنان از شوهران خود چیزی را دوست دارند ومیخواهند که، شوهران از زنان نیز میخواهند ودوست دارند. مثلا زیبای ، حسن سخن، نظافت وپاکی لباس، خوش بویی، ودر همه احوال مواصفات فوق را رعایت کن.
أما الخامسة:
فإنّ البيت مملكة الأنثى وفيه تشعر أنّها متربعة على عرشها وأنها سيدة فيه، فإيّاك أن تهدم هذه المملكة التي تعيشها، وإياك أن تحاول أن تزيحها عن عرشها هذا، فإنّك إن فعلت نازعتها ملكها، وليس لملكٍ أشدّ عداوةً ممن ينازعه ملكه وإن أظهر لُـہ غير ذلك.
پنجم:
البته خانه ملک زنان است، چنین می پندارند که در تخت مملکت خود چهارزانو نشسته اند، البته ایشان رئیس مملکت اند، می ترسانم و منع میکنم تورا از اینکه منهدم بسازی جایگاهی را که ایشان در آن زندگی مینمایند، از زایل کردن عرش وی خود داری بکن. اگر اقدام به زوال ملک آن کردی البته به آن منازعت و جنگ و جدل کرده ای، هیچ منازعتی از دید دشمنی سخت تر از منازعت ملک نیست.
أما السادسة:
فإنّ المرأة تحب أن تكسب زوجها ولا تخسر أهلها، فإيّاك أن تجعل نفسك مع أهلها في ميزان واحد، فإمّا أنت وإمّا أهلها، فهي وإن اختارتك على أهلها فإنّها ستبقى في كمدٍ تُنقل عَدْواه إلى حياتك اليومية.
ششم :
زن دوست دارد که شوهر کسب و کار کند تا اهلش به فقر و ذلت مواجه نگردد. من می ترسانم تو را از اینکه خود را با سایر اعضای فامیل در یک پله ترازو مساویانه تول کنی ، یعنی جایگاه شوهر در کسب و کار درامد اقتصادی و سایر امور زندگی نسبت به دیگران بیشتر بوده باشد، در صورتیکه تو با همه اهلت در تاثیرات امور زندگی مساوی بوده باشی با وجود زن تو را بالای همه اهل خانواده خود ترجیح داده و حیات خود را با تو سپری نمود. در این صورت زن را به مشقت و تکلیف افگنده ای ، تا روزیکه زنده است به تو عداوت خواهد کرد.
والسابعة :
إنّ المرأة خُلِقت مِن ضِلعٍ أعوج وهذا سرّ الجمال فيها، وسرُّ الجذب إليها وليس هذا عيبًا فيها «فالحاجب زيّنه العِوَجُ»، فلا تحمل عليها إن هي أخطأت حملةً لا هوادة فيهاتحاول تقييم المعوج فتكسرها وكسرها طلاقها، ولا تتركها إن هي أخطأت حتى يزداد اعوجاجها وتتقوقع على نفسها فلا تلين لك بعد ذلك ولا تسمع إليك، ولكن كن دائما معها بين بين.
هفتم :
البته زن از قبرغه کج آفریده شده است ، این اسرار زیبای و کشش که در او نهفته است ، این کجی براو عیب محسوب نمیگردد، چنانچه زیبای ابرو در کج بودن آن نهفته است ، اگر زن درکارمحوله اش خطا کرد ، وی را بخاطر راست کردن بر مشقت و فشار مجبور نساز، اگر چنین کردی وی را شکستی ، شکست وی طلاق است.
زن را بخاطر اشتباه اش از خود دور نساز و ترک مکن، اگر چنین کردی در کجی هایش افزودی ، وی بر نفس خود اتکا میکند، با تو نرمی نمیکند، سخنانت را گوش نمینماید، راه اعتدال را در حق آن اختیار کن.
أما الثامنة :
فإنّ النّساء جُبلن على كُفر العشير وجُحدان المعروف، فإن أحسنت لإحداهنّ دهرًا ثم أسأت إليها مرة قالت: ما وجدت منك خيرًا قط، فلا يحملنّك هذا الخلق على أن تكرهها وتنفر منها، فإنّك إن كرهت منها هذا الخلق رضيت منها غيره.
هشتم:
البته در سرشت خلقت زن کفران و ناسپاسی شوهر خمیر مایه شده است، این صفت آشکار است، اگر با یکی اینها زمان متمادی نیکی نمای ، با اندک خطا و کمبودی که از تو دید میگوید، من هرگز از تو نیکی ندیده ام. این صفت زن تو را وادار بر این نسازد که وی را به چشم اهانت و نفرت بنگری، زیرا این خصلت تو را خفه سازد، صفت دیگرش تورا خوش خواهد ساخت.
أما التاسعة:
فإنّ المرأة تمر بحالات من الضعف الجسدي والتعب النفسي، حتى إنّ الله سبحانه وتعالى أسقط عنها مجموعةً من الفرائض التي افترضها في هذه الحالات فقد أسقط عنها الصلاة نهائيًا في هذه الحالات وأنسأ لها الصيام خلالهما حتى تعود صحتها ويعتدل مزاجها، فكن معها في هذه الأحوال ربانيا كماخفف الله سبحانه وتعالى عنها فرائضه أن تخفف عنها طلباتك وأوامرك.
نهم :
البته زن روزگار حیات خود را به ضعف جسمی و تکالیف نفسی سپری مینماید، چناچه پروردگار عالم ، در حین مواجه شدن زن بر چنین تکالیف، مجموعه از فرایض و واجبات که بروی لازم گردانده است ، ساقط میسازد ، مثلآ نماز و روزه را از وی ساقط مینماید تا وقتیکه بر صحت خود برگردد. تو نیز زن را در چنین حالات معذور بدار قسمکه پروردگارش معذور داشته است.
أما العاشرة:
فاعلم أن المرأة أسيرة عندك، فارحم أسرها وتجاوز عن ضعفها تكن لك خير متاع وخير شريك
دهم :
بدان زن نزد تو شباهت اسیر را دارد، بر اسیر خود رحم کن از ناتوانی هایش در گذر اگر چنین کردی زن بزرگترین سرمایه و بهترین شریک زندگی ات خواهد بود.
یادداشت:
در خاتمه این مقاله از استاد بزرگوار ودانشمند استاد غلام ربانی «ادیب» سپاسگزار هستم که درترجمهء رسا و شرین متن عربی ده گانهء فوق مساعدت خیر نموده اند. الله تعالی برای جناب شان و سایر دعوت ګران حق اجرعظیم نصیب کند و برای ما درانتخاب روش اسلامی وسبک زندګی خویش همت وقوت اعطا نموده و روانهء راه حق و درست اسلامی که صلاح و فلاح دارین درآن نهفته است قوت وقدرت اعطا فرماید. آمین یارب العالمین. پایان (مورخ : ۲۵/۱۱/۲۰۱۳ )