دولت ائتلافی یا انتخابات؟
محمد عارف "یوسفی"
کرزی یا عبدالله؟
با تاسف و اندوه زیاد زحمات مردم بیچاره و بلا کشیده ی ما در دور نخست انتخابات که با شوق و شعف وافری آغاز شده بود نسبت تقلب گسترده ی که صورت گرفت به یاس و ناامیدی مبدل گشت. و مدت دو ماه طول کشید تا تقلبات و تخلفات که درین دور صورت گرفته بود برملا و بالاخره انتخابات برنده ی از خود برجانگذاشته و به نا چار به دورم کشانیده شد.
کسانی که تقلب کرده اند در حقیقت بی توجه ی و بی احترامی بزرگی را در مقابل ملت و آرای ملت مظلوم ما نموده اند. به حق ملتی که در هر گوشه ی سرزمین ما در شرایط سخت و دشوار ولی با اعتماد و شهامت زیاد بسوی صندوق های رایدهی شتافتند تا زعیم آینده ی خود را بدست خود انتخاب کنند. تا اندازه ی که در جریان انتخابات ده ها نفر جان های شیرین شان را در اثر حادثات مختلف از دست دادند و قربانی شدند. اما با چه بیرحمی تکالیف مردم ستم کشیده و بلا دیده را هیچ شمرده و و بزرگترین جفا را به حق شان روا دشتند. و رای اعتماد آنها را با بی اعتمادی به بازی گرفتند.
بهر صورت اینک ما در آستانه ی دور دوم انتخابات قرار داریم و تفاوت که دور دوم از دور اول دارد این است که اینبار رقابت صرف میان دو کاندید صورت میگیرد و جریان نظارت از روند انتخابات و شمارش آرا به اندازه ی دوره ی نخست پیچیده نخواهد بود. با وصف همه یکبار دیگر همین ملت است که باید به پای صندوق های رایدهی روند و تکالیف را که اینبار متقبل میشوند خدا کند بار دیگر مورد دستبرد قرار نگیرد.
قبل ازینکه بطرف انتخابات رفته شود هنوز هم یک گزینه ی دیگر یعنی دولت ائتلافی موجود است
– دولت ائتلافی
اگر نگاه کوتاهی به سعی و تلاش بیش از اندازه ی نمایندگان کشور های غربی انداخته شود میتوان دریافت که ایشان خواهان تشکیل یک دولت ائتلافی با مصلحت* های که در نظر دارند میباشند. خصوصاً بازار گرم دید و وادید هایی که با طرف های مختلف صورت میگیرد میتواند گواه این امر باشد. اگر چه این همه تا هنوز صرف در سطح حدس و گمان است.
ولی احیاناً اگر دولت ائتلافی بوجود آید واضح است تقاضاها و خواهشات هردوطرف نیز باید در نظر گرفته شود.
مثلاً حامد کرزی طرفدار سیستم ریاستی بوده و داکتر عبدالله خواهان نظام پارلمانی میباشد. پس در قدم نخست ایشان باید روی چگونه بودن نظام اتفاق نظر پیدا کنند. ثانیاً هر دو کاندید با موئتلفین زیادی که دارند نمی توانند برای همه مطابق وعده قبلی پست های در نظر گرفته شده را تقسیم کنند و باید از میان این همه هوادران تعدادی را به پست های پائینتری بگمارند که بدست آوردن رضایت آنها هم کاریست مشکل ولی امکان پذیر.
بطور مثال آقای کرزی معاون اولش مارشال فهیم است و داکتر همایون شاه آصفی معاون اول داکتر عبدالله، به همین ترتیب تمام پست های دیگر از معاونت دوم گرفته تا تمام وزارت ها و پست های کلیدی دیگر یعنی برای همه دو کاندید موجود است یکی از جانب تیم کرزی و دیگری هم از تیم عبدالله .
اما در قدم نخست انتخاب نوعیت نظام بسیار مهم است که تثبیت شود. اگر نظام صدارتی ایجاد شود هردو کاندید دو پست بلند ریاست جمهوری و نخست وزیری را اشغال خواهند کرد و در صورت قبولی نظام ریاستی البته یکی از کاندیدان به مقام ریاست دولت و دومی شاید به مقام معاونت و یا هم هر پست دیگری که به توافق برسند خواهد رسید.
بهرصورت اگر توافق بالای تعین نظام صورت گیرد بدون شک مشکلات تعیین پست هم رفع خواهد شد یعنی اگر داکتر عبدالله نظام ریاستی را پذیرد در مقابل حامد کرزی امتیازات دیگری را در کابینه برا ی وی خواهد بخشید و یا عکس آن اگر حامد کرزی با نظام صدارتی توافق کند میتواند امتیازات دیگری را در حکومت از داکتر عبدالله بدست آورد، پس اگر در ساختار نظام توافق صورت گیرد باقی مسایل نیز قابل حل میباشد.
منتها کسانی که قبل از انتخابات بهمراه این دو تیم ائتلاف نموده بودند و وعده های چرب و گرمی مانند چندین وزارت و غیره را که گرفته بودند، متاسفانه همه برآورده نخواهد شد. چون حالا دیگر با به میان آمدن دولت ائتلافی امکانات دست داشته تقسیم دو میشود . یعنی اگر کاندیدی در دور اول به پیروزی میرسید در حقیقت تمام امکانات را در اختیار داشت و تا حدودی میشد به وعده هایش رسیدگی کند ولی این امر در صورت ایجاد دولت ائتلافی اصلاًممکن نیست.
با آنهم این همه قابل تشویش نیست زیرا در کشوری مثل افغانستان ساختن و شکستن یک ائتلاف کار عجیب و غریبی نیست وقتی منافع یک شخص و یا گروه ایجاب کند میتواند از ائتلافی دست کشیده و شامل ائتلاف دیگری شود.درین زمینه در حالیکه مثال های زیادی موجود است ولی صرف به ۳ نمونه ی آن اکتفا میکنم که دراینجا بنویسم
۱- ایجاد شورای هم آهنگی (در زمان حکومت مجاهدین)
۲-ائتلاف سیاف و محقق در پارلمان
۳-ائتلاف فهیم و کرزی در انتخابات امسال
بهر صورت اگر ائتلافی در کار نباشد گز ینه ی دومی انتخابات دور دوم میباشد
-انتخابات دور دوم
برنده ی این دور که خواهد بود ،حامد کرزی یا داکتر عبدالله؟
البته در دور دوم انتخابات میزان مشارکت مردم چالش عمده ی فراراه این پروسه میباشد زیرا گمانه زنی هایی وجود دارد که سطح اشتراک مردم در دور دوم میتواند پائینتر از دور اول باشد که دلایلی مختلفی دارد از جمله
اول مشکلات امنیتی و تهدید مخالفین
دوم فرارسیدن فصل سرما
سوم بی علاقگی و دلسردی مردم نسبت به انتخابات
از نگاه امنیتی شاید مردم کمتر علاقه به سهم گرفتن در انتخابات داشته باشند بخصوص در مناطق نا امن کشور مانند ولایات جنوبی و مشرقی. گرچه در شمال ، غرب و اکثر نقاط مرکزی کشور خطر کمتر محسوس است ولی با آن هم بهر احتیاط امکان دارد اشتراک مردم نسبت به دوره ی قبلی کمتر باشد.
چالش عمده ی دیگر فرارسیدن فصل سرما است که بالای اشتراک مردم تاثیر منفی دارد زیرا در اکثر نقاط کشور راه های قریه جات با مراکز برای مدت طولانی مسدود میشود و یا هم به مشکل قابل عبور است که در پروسه ی رای دهی اختلال ایجاد میکند.
اما آیا تاثیرات منفی شرایط فوق بالای میزان آرای هر دو کاند یکسان خواهد بود؟
با آنکه خطرات امنیتی هر دو را متاثر میسازد ولی نمیتواند یکسان باشد، حامد کرزی که اصولاً انتظار آرای بیشتر مردم را از مناطق جنوب و شرق کشور دارد ولی متاسفانه نسبت شرایط خراب امنیتی و تهدید مخالفین سطح اشتراک مردم درین مناطق بی اندازه پائین خواهد بود که بالای نتیجه ی انتخابات تاثیر مستقیم دارد و ازین ناحیه حامد کرزی را میتوان در ضرر دید.
و بدتر از آن اینکه در دور نخست میزان تقلب در مناطق یاد شده نسبت به سایر نقاط افغانستان بالا بوده است، یقینا که اینبار درین نواحی کنترول و نظارت جدی میشود. و از طرفی همه بیاد داریم که در دور اول انتخابات یک فردی که به قصد اشتراک در انتخابات از خانه اش بیرون شده بود مخالفین دولت به جرم شرکت در انتخابات گوش و بینی وی را بریده بودند. و مردم شاید در دور دوم اینگونه خطر را جدی گرفته در انتخابات کمتر اشتراک داشته باشند.
برای ارزیابی بهتر از اثر گذاری مشکلات امنیتی بالای مناطق تحت نفوذ حامد کرزی و داکتر عبدلله لازم است تا نظر مختصری به نتایج دور اول انتخابات داشته باشیم .
بطور مثال دردور اول این انتخابات حامد کرزی در ولایات آتی الذکر آرای بیشتر را بدست اورده و نفر اول بود .
۱- پکتیکا ۹۱ درصد ۱۹۴۳۵۱ رای
۲-خوست ۸۳ درصد ۹۶۴۷۸ رای
۳- کنر ۸۲.۸ در صد ۹۷۰۸۵ رای
۴-نیمروز ۸۲.۳ درصد ۴۴۲۶۶
۵-هلمند ۸۳.۷ درصد ۱۱۲۸۷۳
۶-قندهار ۸۷.۶ درصد ۲۲۱۴۳۶
۷-ارزگان ۶۹.۱ در صد ۲۲۱۶۰
۸-زابل ۶۹.۷ درصد ۱۰۹۴۱ رای
۹-غزنی ۴۶.۹ درصد ۱۳۶۷۸۲ رای
۱۰- پکتیا ۸۲.۲ درصد ۱۸۸۸۶۹ رای
۱۱- فراه ۷۱.۹ درصد ۶۴۹۳۴ رای
۱۲-وردک ۶۳.۶ درصد ۴۲۵۹۰ رای
۱۳-لوگر ۴۳.۱ درصد ۲۲۳۷۱ رای
۱۴-لغمان ۷۹.۹ درصد ۸۳۰۲۱ رای
۱۵- ننگرهار ۷۶.۲ درصد ۲۸۱۳۸۶ رای
۱۶- کابل ۵۵ درصد ۲۹۰۴۳۰ رای
۱۷-جوزجان ۵۸.۴ درصد ۶۷۶۰۶ رای
۱۸- سرپل ۴۵.۵ درصد ۵۴۲۷۷ رای
۱۹-فاریاب ۵۷.۴ درصد ۱۲۷۳۱۸ رای
۲۰-هرات ۴۸.۶ درصد ۲۱۱۶۶۶
۲۱-بامیان ۳۸.۵ درصد ۴۸۱۸۰ رای
حد اقل درولایات که از شماره ی اول الی پانزدهم در لست فوق الذکر قرار دارد به دلیل حضور گرم مخالفین دولت میزان آرا بی اندازه پائین خواهد امد و طبعاً بیشترین ضرر را حامد کرزی میبیند زیرا فیصدی بیشتر آرا درین ولایات به نفع وی بوده است(البته آرای یادشده شامل آرای تقلبی نیز میباشد یعنی اصل میزان رای در دور اول انتخابات نیز به مراتب کمتر از از ارقام داده شده میباشد.)
و برعکس در ولایات که داکترعبدالله رای اکثریت را بدست اورده و شخص اول بوده است از نگاه امنیتی مطمئن تر نسبت به ولایات که حامد کرزی رای بیشتر بدست اورده است میباشد. گرچه در کندز و بغلان نشانه هایی از حضور مخالفین است ولی به هیچ وجه به سطح ولایات که در سرحد با پاکستان قرار دارد نیست. بنا میزان اشتراک مردم نیز درین ولایات نسبت به ولایات جنوبی و مشرقی بالا خواهد بود. مانند
-کاپیسا ۷۰.۸ درصد ۴۵۸۰۲ رای
۲-پروان ۶۳ درصد ۶۴۷۲۳ رای
۳-تخار ۵۲ درصد ۱۲۱۸۷۳
۴-بغلان ۵۹.۷ درصد ۱۰۵۰۲۶
۵-کندز ۵۵.۳ درصد ۵۱۵۴۹ رای
۶-بدخشان ۵۱ درصد ۱۱۸۴۸۷
۷-بلخ ۴۶ درصد ۱۳۶۹۵۴
۸-بادغیس ۵۴.۸ درصد ۶۹۲۱۰ رای
۹-پنجشیر ۷۰درصد ۳۱۳۸۹
۱۰- سمنگان ۴۷.۹ درصد ۵۴۴۰۳ رای
۱۱-غور ۴۹.۶ درصد ۱۳۸۶۰۹ رای
البته در بعضی ولایات دیگری مانند هرات، جوزجان، سرپل و فاریاب که حامد کرزی رای بیشتر اورده است وضعیت اگر از نگاه امنیتی نگران کننده نیست ولی دلایلی دیگری وجود دارد که آرای کرزی کاهش یابد. چون این مرتبه به گمان اغلب طرفداران اسمعیل خان و جنرال دوستم برای وی رای نخواهند داد.
طرفداران دوستم در دور اول به فکر اینکه دوستم دوباره به وطن برگشته است به نفع حامد کرزی رای داده بودند ولی اینبار چنین نخواهد شد زیرا بعد از انتخابات دیده شد که رهبر شان را برای بار دوم تبعید کردند، و آوردنش صرف یک چال سیاسی در روز های انتخابات بوده نه بازگشت دایمی. که باز هم این مسئله به نفع کرزی نمی چرخد. ومیزان آرای کرزی در ولایات فاریاب، سر پل، جوزجان، سمنگان ، بلخ و تخار بی اندازه پائین می آید.
و در هرات و حوزه ی جنوب غرب وضعیت به همین منوال خلاف میل کرزی در جریان است، روابط اسماعیل خان وزیر آب و برق با حامد کرزی به سردی گرائیده است، خصوصاً در روزیکه در مسیر راه اسماعیل خان حمله ی انتحاری صورت گرفت، وی در همان روز با لهجه ی تند و انتقاد صریح دولت را ناکار آمد خواند و متهم به کنار گذاشتن مجاهدین از قدرت نمود، آن هم در شرایط که هنوز نتایج نهایی انتخابات اعلام نشده و ادعای تقلب در انتخابات نیز بالای کرزی صورت گرفته بود و هر نوع انتقاد دیگری میتوانست تاثیر منفی بالای موقف حامد کرزی در سطح ملی و بین المللی داشته باشد، واین طرز برخورد اسماعیل خان برای کرزی خوش آیند نبود. که در نتیجه حامد کرزی نیز به وعده های خود به تقرری های که در هرات برای اسماعیل خان داده بود عمل نکرد و این خود سبب رشد اختلاف میان طرفین گردیده است.
در مناطق مرکزی دشوار است پیش بینی شود زیرا محقق و خلیلی هنوز هم در تیم کرزی هستند اینکه معاملات در روز های آینده چگونه به گردش آید بعداً معلوم خواهد شد. اما اگر بارندگی و سرما شدت یابد این مناطق را بخصوص راه ها و جاده هی ارتباطی میان مرکز و اطراف را بیشتر متضرر میسازد، و صعب العبور شدن راه ها سبب سهم نگرفتن مردم در انتخابات میگردد.
و موضوع دیگری را که نباید از یاد برد در دور نخست بعد از حامد کرزی و دکتور عبدالله بیشترین آرا را یعنی در حدود ۱۰ درصد آرا را رمضان بشردوست آن خود کرده بود.
آرای رمضان بشر دوست بیشتر از ولایات غزنی، دایکندی، بامیان و کابل بود که هر دو کاندید میتوانند از آرای مذکور نفع برند. اگر چه انتظارات چنین است که به دلیل هم پیمان بودن خلیلی و محقق با حامد کرزی امکان دارد اکثر آرای بشر دوست که از مناطق شیعه نشین و هزاره نشین بدست آمده است به نفع حامد کرزی تمام شود ولی امکان این نیز میرود که رای دهندگان رمضان بشردوست از جمله مخالفین خلیلی و محقق در میان اهل تشییع و بخصوص قوم هزاره بوده باشند و شاید هم آرای شان را نه به نفع حامد کرزی بلکه برای داکتر عبدالله به صندوق ها ریزند. و راه سوم هم وجود دارد که اصلاً در انتخابات شرکت نکنند. و یا اینکه با دریافت امتیازات و مکافات از جانب یکی از طرفین به نفع آنها رای دهند. و آرای باقیمانده از سایر کاندیدان دور اول نیز عین سزنوشت را دارد که بیشتر روی امتیاز میچرخد تا هدف.
با در نظرداشت مطالب فوق در دور دوم انتخابات داکتر عبدالله از موقف بهتری برخوردار است زیرا وی حامیان خود را تا هنوز با خود دارد و هیچ کدام نشانه ی از عدم همکاری و یا دلسردی حامیانش شنیده نشده است و یا حد اقل از طریق رسانه ها و یا کدام مرجع دیگری به گوش ها نرسیده است.
یعنی وی با حفظ آرای که در دور اول بدست اورده بود امکانات بدست اوردن آرای بیشتر را نیز دارد.
بناً دور دوم انتخابات به نفع حامد کرزی نمیباشد و از طرفی جامعه ی جهانی نیز تلاش دارد تا هر دو کاندید قبل از رفتن بسوی انتخابات روی تشکیل دولت ائتلافی غور نمایند، با وجود که هر دو کاندید یعنی حامد کرزی و داکتر عبدالله مخالفت شان را با تشکیل دولت ائتلافی اعلان کرده اند ولی مردم افغانستان با شعار ها و اعمال سیاستمداران خود کاملاً آشنا هستند بار ها اتفاق افتاده که چیزی میگویند و چیزی دیگری انجام میدهند و بالایش مصلحت و منافع ملی نام میگذارند!.
پس هنوز هم امکان آن میرود که طی چند روز آینده بحث روی تشکیل دولت ائتلافی بیشتر گردد و از انتخابات به بهانه های چون مشکلات امنیتی، فرارسیدن فصل سرما و پائین بودن میزان مشارکت صرف نظر گردد.
بهر حالتی که باشد فعلاً برای همه روش شده که حامد کرزی و یا داکتر عبدالله چه از طریق انتخابات و یا حکومت ائتلافی یکی ازین دو با لاخره رئیس جمهور آینده کشور خواهد شد.
والله اعلم
به امید پیروزی و کامیابی ملت بیچاره ی ما.
والسلام
محمد عارف "یوسفی"
آمستردام
بیست و دوم اکتوبر ۲۰۰۹
۲۲-۱۰-۲۰۰۹
* مصلحت غربی ها شاید این باشد که اسامی کسانیکه گویا جنگسالار هستند در لست کابینه ی دولت ائتلافی نباشد.