محاسبۀ سال قمری :
خداوند خالق کاينات درقرآن کريم ميفرمايد: " او(خداوند) ذاتيست که گردانيد آفتاب را درخشنده، ومهتاب را روشن، ومعين کرد برای ماه منزلها را تا بدانيد حساب سالها را، نيافريده است خداوند اين را، مگربه حق ( با نظام وتدبر)، بيان ميکند نشانها را برای گروهی که ميدانند ". سورۀ (10) يونس، آيۀ 5.
درآيۀ فوق خداوند به وضوح ميفرمايد که مهتاب علاوه برمواصفات ديگرش ، وسيلۀ ايست برای بشر بخاطر حساب واندازه گيری سال (تقویم زمانی). همچنان مارا متوجه ميسازد که اين حساب نظر به مواقع وحالات مختلف مهتاب که هنگام طی مسيرش بدور زمین بخود اختيار ميکند، بوجود میاید.
وقتيکه زاويه ها بين زمين ، مهتاب و آفتاب تغير ميکند، همزمان با آن شکل مهتاب در نظر ما در أثر تغییر تابش نور آفتاب بر بالای آن تغییر میکند به این معنی که ما همان قسمتی از مهتاب را دیده میتوانیم که نور آفتاب بر همان قسمت آن میتابد و قسمت هایی ازمهتاب که توسط نور آفتاب روشن نیست بچشم غیر مسلح دیده نمیشود. وچون زاویه تابش آفتاب بالای ان قسمتی از مهتاب که در مقابل زمین قرار میگیرد هر روز تغییر کرده از همین سبب ساحهء قابل دید مهتاب از زمین هم تغییر میکند و این ساحه نظر به زاویهء تابش آفتاب بر مهتاب خورد و بزرگ میشود. که همين تغير، حساب سال و ماه را به ميان آورده وبرای انسانها خصوصا در زمانی که امکانات دیگر در دست رس نبود امکان میداد تا بتوانند تقویم ماه و سال را بوجود آرند.
در زمان های گذشته همۀ مردم مدتی را که یک دوره کامل مهتاب ( ازطلوع اول آن بشکل ناخن باریک شامگاهان بعد از غروب آفتاب، تا تکمیل آن بعد ازمرور دوهفته بشکل قرص کامل و سپس خورد شدن سطح دید مهتاب تا حدی که در آخرهنگام صبحگاهان قبل از طلوع آفتاب دوباره باریکۀ کوچکی از آن بشکل ناخن مانند دیده شده و روز دیگر دوباره بعد از غروب آفتاب همان عملیه تکرار میشود ) ميگذشتاند، يکماه حساب ميکردند. ويا به عبارت ديگر مدتی را که مهتاب به دور زمين سپری ميکرد يکماه ميناميدند. حسب اين اندازه گيری يک ماه مساوی بود به 29 روز، 12 ساعت و44 دقيقه ، که بنام ماه قمری معروف است. به حساب تقويم هجری ، دوازده ماه قمری يکسال ميشود. درحاليکه بين تقويم هجری وتقويم شمسی( "گريگورين کاليندر" که سال را بحساب يکبارچرخش زمين بدور آفتاب ميداند)، 11 روز تفاوت وجود دارد.
ميبينيم که درمورد اين تفاوت آيۀ از قرآن کريم چگونه توجه مارا به خود جلب ميکند، که چنين است : " ودرنگ کردند درغارخود ( اصحاب کهف) سه صد سال، وافزودند نه سال ديگررا ". سورۀ (18) کهف، آيۀ 25.
حالا زمانی را که قرآن کريم تذکرنموده است محاسبه مينماييم تا بدانيم که چرا خداوند 300 سال و9 سال را بصورت جداگانه ذکر نموده است ودر آن چه حکمتی نهفته است : 300 سال را ضرب 11 روز (تفاوت بين سال هجری وميلادی) ميکنيم که مساوي به 3.300 روزميشود.
چون يک سال شمسی 365 روز، 5 ساعت ، 48 دقيقه و 45,5 ثانيه ، ويا به صورت ديگر : ( 365,24 روز )ميباشد، بناءً 3.300 را تقسيم بر 365,24 ميکنيم که مساوی ميشود به 9 سال.
ميبينيم که 300 سال ميلادی مساوی به 300 + 9 سال هجری ميشود.
چنانچه ديديم آيۀ مبارکۀ قرآن کريم به همين نتيجۀ آخری تفاوت واضح بين دوتقويم شمسی وميلادی اشاره نموده است. (وخداوند بهتر ميداند). بناءً درين هيچ شکی نيست که قرآنی که بيان کنندۀ چنين باريکی هايی علمی ومعلوماتی که نسبت به علوم آنوقت تفوق وبرتری داشت، معجزۀ بزرگی ميباشد.
مصدر: سايت انگليسی زبان هارون يحيی
ترجمه وتلخيص:سليمان شاه صوفی زاده