نوروز
شبان تصميم
نوروز یکی از کهن ترین جشن‌های به جا مانده از دوران باستان است. زمان برگزاری نوروز، در آغاز فصل بهار است. نوروز در افغانستان وایران آغاز سال نو محسوب میشود و در برخی دیگر از کشورها تعطیل رسمی است.
مجمع عمومی سازمان ملل در نشست23فبروری2010خود،21ماه مارچ را به عنوان روز جهانی عید نوروز،به رسمیت شناخت و آنرا درتقویم خود جای داد. در متن به تصویب رسیده در مجمع عمومی سازمان ملل،نوروز،جشنی که قدامت بیش از 3هزار سال دارد و امروز بیش از300میلیون نفر آن را جشن میگیرند توصیف شده است.
زمان نوروز
جشن نوروز ازلحظه اعتدال بهاری آغاز میشود. در دانش ستاره شناسی،اعتدال بهاری درنیم کره شمالی زمین به لحظه ای گفته میشود که خورشید از خط استوای زمین میگذرد و به سوی شمال آسمان میرود.این لحظه،لحظه اول برج حمل نامیده میشود،ودر تقویم هجری خورشیدی با نخستین روز از ماه حمل برابر است.نوروز در تقویم میلادی با 21 یا 22 مارچ مطابقت دارد.
در کشور های مانند افغانستان وایران که تقویم هجری شمسی به کار برده میشود،نوروز، روز آغاز سال نو است. اما در کشور های آسیای میانه وقفقاز،تقویم میلادی رواج است ونوروز به عنوان آغاز فصل بهار جشن گرفته ميشود و روز آغازسال محسوب نمیشود.
نوروز در دوران معاصر
نوروز به عنوان یک میراث فرهنگی در دوران معاصر همواره مورد توجه مردم قرار داشته و هر ساله برگذارمیشود. البته برگذاری جشن نوروز به صورت آشکارا در برخی از کشور ها توسط برخی حکومت ها برای مدت زمانی ممنوع بوده است.با وجود این، مردم این مناطق نوروز را به گونهء پنهانی جشن میگرفتند.
جغرافیای نوروز
منطقه ای که در آن جشن نوروز برگزار می‌شد، امروزه شامل چند کشور میشود. نوروز همچنان در این کشورها جشن گرفته میشود. با وجودی که بسیاری از آیین‌های نوروزی در این کشورها به صورت مشابه در این کشورها برگزار میشود، اما برخی آیین‌های نوروز در این کشورها دارای تفاوت هایی با یکدیگر هستند. به‌طور مثال در افغانستان در روز اول نوروز، سفره هفت میوه می چینند ولی در ایران، سفره هفت سین می اندازند.
پس جغرافیای نوروز با اسم نوروز یا مشابه آن به سراسر خاورمیانه، بالکان ، قزاقستان، تاتارستان و آسیای میانه چین شرقی (ترکستان چین) سودان زنگبار آسیای کوچک سراسر قفقاز تا آستراخان آمریکای شمالی هندوستان پاکستان بنگلادش بوتان نیپال تبت محدود میشود. همچنین کشورهایی مانند مصر و چین جزو سرزمین‌هایی نیستند که در آنها جشن گرفته می‌شد، اما امروزه جشن‌هایی مشابه جشن نوروز در این کشورها برگزار میشود.
بتاریخ دهم حمل 1388 پارلمان فدرال کانادا اولین روز بهارهر سال را به عنوان نوروز(Nowruz Day)نامگذاری کرد.
آیین ها
خانه تکانی
خانه تکانی یکی ازآیین های نوروزی است که مردم بیشتر مناطقی که نوروز را جشن می گیرند به آن پابندند.در این آیین، تمام خانه ووسایل آن درآستانه نوروز،شستشو وتمیز میشوند.
آتش افروزی
رسم افروختن آتش، از زمان‌های کهن در مناطق نوروز متداول شده است. در ایران و بخش‌هایی از افغانستان، این رسم به صورت روشن کردن آتش در شب آخرین چهارشنبه سال رواج است. این مراسم چهارشنبه سوری نام دارد.
پریدن ازروی آتش در ایام نوروز درترکمنستان نیز رایج است.
سفره های نوروزی
سفره هفت سین از سفره های نوروزی است که در ایران وبرخی ازنقاط افغانستان رایج است.
دراین سفره هفت چیز قرارمیگیرد که با حرف سین آغاز شده باشد؛مثل سرکه،سنجد، سمنک، سیب، سبزی وسیر.
روی سفره آینه می گذارند که نشانه روشنایی، شمع که نشانه نورو درخشش، یک کاسه آب که نشانه پاکی می‌باشد.برای زیبایی سفره از سنبل استفاده می کنند و این جزء سین های هفت سین به حساب نمی آید. برای تزئین سفره از تخم مرغ رنگ شده استفاده میشود، قرآن شریف نیز بر روی سفره قرارداده میشود. تمامی هفت سینی که چیده میشود یک معنی خاص را نیز به همراه دارند. مثلا سیب نماد زیبایی وتن درستی است؛سنجد به روایتی نماد عشق و محبت است؛ سبزه سرسبزی زندگی؛ سمنک برکت؛ سکه رزق و روزی؛ و سیر سمبل شفاو سلامتی است.در کابل و ولایات شمالی افغانستان ،سفره هفت میوه رواج است. دراین سفره هفت میوه قرار میگیرد، از جمله ،کشمش سبزوسرخ، چارمغز،بادام، پسته، زردآلو وسنجد. چیدن سفره ای مشابه با استفاده ازمیوه خشک شده ،دربین شیعیان پاکستان هم مرسوم است.
علاوه بر این سفره هفت شین در میان زرتشتان، و سفره هفت میم در برخی نقاط دیگر ایران رواج است.
یکی ازمتداول ترین غذاهایی که به مناسبت نوروز پخته میشود، سمنک است.این غذا با استفاده از جوانه کندم تهیه میشود.پختن این غذا با آیین خاصی همراه است. زنان ودختران در مناطق مختلف افغانستان ،ایران،تاجکستان،ترکمنستان وازبکستان سمنک را به صورت دسته جمعی وگاه درطول شب می پزند ودرهنگام پختن آن سرود های مخصوصی میخوانند .به طور مثال درافغانستان دریکی از مهشورترین ترانه ها، این بیت مکرراً خوانده میشود: سمنک در جوش ما کپچه زنیم …
پختن غذاهای دیگر نیز در نوروز مریوم است. به طور مثال سبزی چلو درافغانستان وسبزی پلو با ماهی درایران، در ترکمنستان نوروزبامه، درقزاقستان اویقی آشار، در بخارا انواع سمبوسه پخته میشود. . به طور کلی پختن غذاهای نوروزی در هر منطقه ای که نوروز جشن گرفته می شود مرسوم است و هر منطقه ای غذاها و شیرینی‌های مخصوص به خود را دارد.
دید وبازدید
دید و بازدید یکی از سنت های نوروزی است که دربيشتر کشورهایی که آن را جشن میگیرند؛ رواج است. دربرخی از مناطق، یاد کردن از گذشتگان وحاضر شدن بر مزار آنان درنوروز نیز رایج است.
مسابقات ورزشی
برگزاری مسابقات ورزشی، یکی دیگر از آیین هایی است که دربرخی از کشور ها به مناسبت نوروز برگزار میشود.
بزکشی، سوارکاری، کشُتی وغیره بازی های سپورتی در این روز به معرض نمایش گذاشته میشودند.
طبیعت گردی
ساکنان کابل درافغانستان، در طول دو هفته اول سال برای گردش به همراه خانواده به مناطقی که درآنها گل ارغوان میروید، میروند.
مردم ایران روز سیزدهم نوروز، به مکان های طبیعی مانند پارک ها ،باع ها، جنگل ها، و مناطق خارج از شهر میروند. این مراسم را سیزده به در نام دارد. مراسم سیزده به در درمناطق غربی افغانستان از جمله شهر هرات نیز برگزار میشود.
منتقدان نوروز
نویسندگان ونظریه پردازانی نیز بوده اند که نوروز را آیینی ناپسند ومذموم میدانستند. برخی روحانیون سعی در زدودن نوروز از تقویم افغانستان وایران کردند. وآیین نوروز را «ضد اسلام» میدانند. ادعا شده که برخی نیز سعی در مذهبی (اسلامی) نمودن نوروز کرده اند.
در اخیر حلول سال نو1389 هجری خورشیدی را به تمام هم وطنان وسایر اقوام وملت هایکه این روز را تجلیل مینمایند، از صمیم قلب تبریک وتهنیت عرض میدارم.
دوستان: هر روز تان نوروز نوروز تان پیروز باد.
بااحترام
شبان تصميم