مواد موافقتنامه های بــــن به بیراهه کشانیده شده اما …!
(یک چند نکته مختصر بر مصاحبه اخیرمحترم د. وحید وحیدالله)
دوکتور صلاح الدین سعیدی – سعید افغانی
۱۸/۵/۲۰۱۰
به تاریخ ۱۶/۴/۲۰۱۰ در پورتال افغان جرمن آنلاین مصاحبه جناب جلالی را با محترم د. وحید الله وحید کارشناس ارشد سازمان ملل متحد استماع کردیم. با تشکر از کارکنان پورتال افغان جرمن آنلاین درین نوشته خواستم مکثی مختصر بر بعضی این جوانب با این مصاحبه داشته ، نظر و استدلال خویشرا با شما شریک سازم. امید است نکات مندرج این نوشته من امکانات قضاوت و انتخاب موضعګیری دقیقتر را برای شما خوانندګاه محترم نیز مهیا ساخاه بتواند.
اولتر از همه باید ګفت که نسخه ها برای تداوی و پیشګیری بعد از تثبیت مرض و علل آن تجویز و این نسخه ها با تغییرشرایط و احوال مریض و مرض و امکانات وی ، تأثیرات جانبی تداوی و ادویه تجویز شده تغییر میکند. به این فهم نسخه های قابل تطبیق واحد در همه حال وجود ندارند.
جای بس مسرت و افتخار است که افغانان ما در سطح بین المللی با اجرای کار های بزرک و امرصلح جهانی مصروف و برای خیر، صلح ، انسان و انسانیت کار و فعالیت میدارند. ازین قبیل شخصیت های میتوانند از جناب محترم . وحید وحید الله یاد آوری کرد. نکات زیادی مشترک مثبت داریم که به خاطر جلوګیری از ضیاع وقت از تکرار آن جوانب مثبت خودداری میکنم.
به فهم من ګذشته ازبخش از جوانب قضیه که توجیهات مختلف داشته میتوان و بخش از جوانب آنرا جناب د. وحید و وحیدالله توضیح و اظهار نظر کردند اما به فهم من موجودیت شخصیت های افغانی الاصل که شهرت بین المللی دارند برعلاوه دیګر زمینه های این را آماده و مساعد نمود که مردم، ملت و کشور ما افغانستان به توفیق الهی توانست خود را به نحوی از وسیله وسطی به نام پاکستان و دسایس آن به صورت نسبی رهایی دهند. پاکستان که افغانستان مستقل و متکی به خود در ستراتیژی های آن نمی ګنجد.
اینکه با به قدرت رسیدن آقای جورج بوش – پسر- در امریکا و کشاندن جهان به تقابل کلچر های مختلف و جنایات که به نام دیموکراسی، صلح و مبارزه علیه تروریزم صورت ګرفته و چه موانع بین المللی در رسیدن به امر صلح در سطح جهانی در آن وقت موجود بود و تا حدی زیادی با تغییررهبری اداره قصر سفید به رهبری جناب باراک اوبا ما به جانب مثبت تغییر کرده و حد اقل در لفظ شمع های امید مردم خیر اندیش جهان روشن شده و امید است بهتر و بهتر شود – نیز یک واقعیت مسلم و انکار ناپذیر است.
به فهم من منظور از بحث اردو ومملکت مستقل در صحبت جناب محترم د. وحید وحید الله را که من فهمیدم این بود که در کشور های جهان دربین دولت که مشتمل بر سه عنصر است: قوه اجراﺋیه، قوه تقنینیه، قوه قضایه. مسلم است که ادارات استخباراتی در بعضی از کشور ها حکومت در بین حکومت اند. مسلم این است که اداره استخبارات نظامی پاکستان (آی اس آی ) حکومت است در بین حکومت پاکستان. در ستراتیژی این حکومت در بین حکومت پاکستان افغانستان مستقل، متکی به خود، آزاد و آرام نمی ګنجد. این حکومت که من آنرا پالیسی میکران اصلی پاکستان یاد میکنم – در داخل حکومت پاکستان در ظرف سه دهه اخیر برعلاوه دیګر در افغانستان امکانات کادری و سیاسی بسیار زیاد قوی و تعیین کننده داشته و دارد. دقیقا تحت این وضع و حالت بخش عمده از نیرو های سیاسی افغانی وعده زیادی ازافراد وشخصیت های مطرح امروزی افغانستان راازپیګیری سیاسیت آزاد وبه نفع افغانستان باز میدارد. تا زمانیکه روابط جهان درین راستا درقبال پاکستان تغییرنه کند امرصلح وآرامی در افغانستان مشکل و بغرنج خواهد بود.
مسأله صلح و امنیت در افغانستان مسایل است که امروز باید به آن با دید کوتاه به ګذشته اما با تمرکز به حال و آینده متمرکز شد.
چنانچه بار ها ګفتیم تدویر کنفرانس ها، سمینار ها، جرګه ها و نشست های افغانی، خارجی و یا هم مشترک برای فهم خود و جستجوی راه های حل و توافق مقدماتی بر قواعد بازی ضروری و خوب اند.
این کنفرانس ها و جرګه ها بذات خود قابل قبول اند. اما زمانیکه صلاحیت های شان بیشتر از آن باشند که با آسان سازی اراده ملت را تعویض کنند وبه جای انستیوت های دایمی و قبول شده دیموکراسی امروزی جاء ګزین ساخته شوند – این کنفرانس ها و جرګه ها مردو و غیر قابل قبول اند. ما تکرار کنفرانس بن را که در مقطع زمانی معیین قسما توجیه داشت و آن هم از صلاحیت های خویش پا فراتر ګذاشت و خود مشکل برانګیز شد تا حل کننده – رد میکنیم.
در کنفرانس بن و پروسه بعدی آن چنین آسان سازی و عبور از اظهار اراده مردم باعدم به کار ګیری درست انستیوت های قبول شده دیموکراسی و در موارد زیا د با تقلب عبور و اجراات صورت ګرفته که پذیرش آن ممکن نیست. برخورد های آسان ساز دولت سازی برخورد ها وروش های خطاء ، نادرست و حل کننده نبوده و خود مشکل ساز اند و خواهند بود.
میتوان همین دهه سه ګذشته را که در موارد زیاد سبب ضیاع وقت و به هدر رفتن کمک های جهانی به صورت عده شد برای دوره های انتقالی کافی دانسته و حالا کار مستقیم برای اظهار اراده مردم صورت ګیرد. من به این معتقدم که این کار ممکن است.
اینکه کدام جرکه به شمول لویه جرګه مردمی وتقلبی نیست و کدام جرګه تقلبی است؟ جواب مقنع غیر قابل سوالیه ها به این سوال هیچګاه داده شده نمی تواند. اما اینکه کدام انتخابات مردمی، اصلی،شفاف و قانونی است و کدام انتخابات تقلبی است من میتوانم به دقت به آن جواب بپردازم.
مشترکین جرګه کلان های قومی و محلی است که به صورت عنعنوی و در قرون قبلی و تا حال به نحوی قابل قبول و…… راه حل است. اما عصر امروز با وجود نګه داری عنعنه های خوب با مراجعه به اراء عام و انتخابات اتکاء اساسی وعمده کردن راه دقیقتر و اصلی است.
لویه جرکه که به اساسی خواست من خواسته و دعوت شود به صورت یقین من همان کسانی را دعوت خواهم کرد که من را کوټه والدار بګویند و من هم ایشان را به پاس خدمات شان برای من حوال دار خواهم ګفت.
لویه جرګه که جناب د. وحید وحید الله دعوت کنند مطمینا افراد و شخصیت های را دعوت خواهند کرد که به نظر جناب شان مردمی و نماینده های ملت اند و با جناب شان شناخت و علایق دارند. نام بخش این شخصیت های مناسب را که با ایشان ارتباط دارند آنها خواندن و تکرار کردند که این شخصیت های ممکن برای شان و عده دقیق باشند اما برای عده دیګر افراد اند که به آنها سروکار نداشتند و آنها را اصلا نمی شناسند و مکلف به شناخت شان هم نیستند.
لویه جرګه که توسط جناب رﺋیس جمهور خواسته میشود نیز از قاعده بالا خالی نه خواهد بود.
بیاید این صلاحیت را به مردم انتقال دهیم.
لذا من برای تصمیم ګیری مسایل اساسی و تعیین کننده به کمک لویه جرګه ها برای آماده کردن این زمینه های برای اظهار اراده ملت در انتخابات آزاد توصیه و تاکید دارم .
نهادینه ساختن انستیوت های دیموکراتیک با تمدید و تکرار کردن دوره های انتقالی و آنهم برای دوره ای غیر ضروری و مراحل مختلف در موارد غیر ضروری زمینه را برای بازی های جدید غیر ضروری و نادرست که مانع اظهار اراده مردم و نهادینه ساختن دیموکراسی میګردد شده متیواند و باید تصحیح شوند و مدت آن تنقیص و در موارد بسیار ضروری باشد.
داخل ساختن این و آن در پروسه صلح یک امرضروری است اما روش و راه های آن که به انتخاب من و یا هم جناب داکتر صاحب باشد با تمام اراده نیک سوال برانګیز بوده و اظهار اراده ملت نیست. بشریت برای این کار وسیله ممکن که دارد همان انتخابات ازاد و شفاف است.
تشکل و جابجا ساختن در سهم ګیرساختن مردم در رهبری و اداره دولتی بعد از نتایج انتخابات موجه و نسبتا عادلانه است. هر میکانیز دیګر غیر عادلانه، نادرست، جدا سوال برانګیز و دقیق نیست.
اینکه ناراضی ها بعد از کنفرانس بن جبهات ملی و تشکلات سیاسی برای اهداف ومقاصد معیین ساختند مشکل ندارد و در دیموکراسی یک امر عادی و قابل وقوع است.
ادارات و ارګانهای ایجاد شده که جناب شان آنهارا غیر قانون و غیر مشروع خواندن برای من قابل فهم نیست. این ادارت تشکیل شده به ذات خود مشکل ندارند. بلکه محتوی آن مهم است. من قبول دارم که از ایجاد ادارات غیر ستندرد مانند اداره مبارزه با فساد اداری ، کمیسیون های مستیقل این و آن واقعا قوت و منطق ندارند. اګر څارنوالی و پولیس و ادارات عدلی و قضایی موجود دقیق کار بکنند و اګر میکانیز انتخاب و انتصاب افراد و اشخاص بجای و اساس روابط جیبی ، مافیایی، خانوادګی، علایق ګروپی و استخباراتی به اساس و نورمهای ستندرد قرن بیست یک صورت ګیرد دیګر ضرورت به ادارات مبازره علیه فساد و امثال آن وجود ندارد. نمی دانم فهم این مسأله مشکل است که عامل عمده فساد اداری درسیاست کادری علط نهفته است؟
سیستم های ایجاد شده پارلمان ، انتخابات ، دولت و ادارات اش ، قانون اساسی و ….. یک ضرورت و منطق خود را دارند و عدم مشروعیت و عدم قانونیت آن در چه است. بلی افغانستان در مرحله دیګر از انکشاف خود قرار دارد. باید به اعمال وکار های خوب ادامه داد و به شیر ریخته شده ګریه های طولانی نه کرد. این روشن ناله ها و شکوه های طولانی را خطا، غیر حکمیانه و بی جاء میدانم. به قهرمانی های ګذشته نه پیچیم حالا به راه حل حال و آینده باید پرداخت.
رهبرتفاهمی و رهبر کنسنسوس و قابل توافق همه در هیچ جامعه وجود ندارد و نه خواهد داشت. حتی در مقابل پیامبران مخالفت ها و مجادلات وجود داشت. موضع ګیری احزاب مختلف اسلامی مطرح افغانی در برابر مرحوم ظاهر شاه، ملاحظه ایران از بازګشت روحیه شاهی در منطقه و تغیـیرشرایط بین المللی و جامعه افغانی نسبت به آنچه مرحوم محمد ظاهر شاه میشناخت و صحت مرحومی مسایل است که درمورد بابا ملت مرحوم محمد ظاهر شاه و در آوردن شان به حیث اجراء کننده اصلی برنامه صلح و اعمار افغانستان جدا قابل دقت بوده و قابل مراعات بود. حتی جنا ب شما تأکید داند که پلان سه فقره ای آن مرحرمی را شما تحریر داشته اید.
من به این باورم که بخشی از نظریات در تیوری آسان اما در عمل مشکل خود را دارند. مشکل زمان دوچند میشود که شخص غیر فنی وغیرمسلکی کاری را په پیش میبرد. چنانچه این مشکل در مورد دولت حاکم و بخش از کار کنان معیین شان مطرح بوده میتواند.
میګویند برای هر فن متخصصین اند. هر کس در هر فن سخن زدن و در همه فنون متخصص شدن در قرن بیست و یک با ووسعت علوم و فنون جهان نا ممکن است. اګر من مخالف اندیشه سیکولاریزم و حدایی دین از سیاست میباشم. این بدان معنا نست که من برای معلوم کردن قوت و مقاومت پل (به ضم پ) بدلیل اینکه ګویا دین(دین اسلام ) و سیاست جدا شدنی نست باید از امام مسحد که تعلیمات دینی دارد نظر و موضع فنی مطالعه کنم. همچنان به دلیل اینکه من دیموکرات ام و آراء مردم را در همه چیزی اولویت میدهم لذا باید مردم قریه در مورد پل (به ضم پ ) و مقاومت آن نظر ارایه نموده و مطابق آن عمل صورت ګیرد. هردو نظر افراطی و خطاء است. درین سلسله هر علم بخش از مسایل مطروحه از خود متخصصین دارند که نظر و نسخه شان باید پیشکش شود. تلاش برای جامع الکمالات وعقل کل شدن یک تلاش نادرست و بی جاء است. رهبر و پیشوا و شخص اول در پست سیاسی حتمی نیست شخص مسلکی همان رشته باشد. حتمی نیست در رأس مثلا وزارت دفاع شخص نظامی باشد. حتمی نیست در رأس وزارت داخله پولیس مسلکی باشد. کار دربخش های مسلکی و لوی درستیز والی و بخش های دیګر مسلکی اداره مذکور تنظیم و شخص اول سیاسی همان بخش(وزیر) که توانایی تفکیک برنامه و نسخه خوب از بد را دارد و درنتیجه اراده مردم و انتخابات مشروعیت سیاسی خویش را بدست آورده – به نسخه افراد مسلکی مهر و قوت سیاسی میبخشد. این است فورمول کادری.
در قسمت دادن بدیل برای کشت و زرع دهقانان افغانی سخن و طرح بدیل و تدابیر مشابه خوب و ضرورت است و بود. اما در عمل پروسه و امکانات مالی و مادی و عدم مراعات یک سلسله ملاحظات مربوط و افراط و تفریط درین مورد مشکل ایجاد خواخواهد کرد. خرید پیاز و کچالو و …. از دهقان به قیمت ګزاف معادل قیمت مواد مخدره طرح غیر عملی است.
در اروپا و از جمله در فرانسه سبسایدی ها و کمک های معیین به دهقانان و زمنیداران داشتند و دارند. این برخورد برعلاوه دیګر خاصتا در سالهای نود قرن ګذشته به اعتراضات بسیار شدید و قابل توجیه بقیه جهان و زمینداران خاصتا در آروپای شرقی را به همراه داشت.
طرح های اقتصادی و تسهیلات دیګربرای دهقانان و کشاورزان افغانی مندرج در طرح های جناب داکتر غـنی احمد زی و بخش از تدابیر دیګر با دقت بیشتر درین بخش جوانب مثبت منطقی و عملی دارند که جدا قابل دقت، عملی و مطابق به عصر میباشند. (بحث طولانی).
اګر مشکل افغانستان و صلح را حل کردن میخواهید و سازمان ملل متحد و جامعه جهانی میخواهد این مسایل را حل کنند باید به کمک های دوره های (شش ماه الی یکنیم سال و نه سه چهار سال) و اقدامات عملی زمینه ای اظهار اراده مردم را در انتخابات آزاد اراده شان در یک انتخابات آزاد و شفاف و به تأ سی از آن و درنتیجه آن تحت نظر قانون با تصویب قانون اساسی و ساختار های بهتر قدرت واداره دولتی در افغانتسان باید کار عملی صورت ګیرد. افغانها ازین بازی های موقت بازی ها خسته شده اند. دوره های مؤقت واقعا باید مؤقت و دارای وظایف و صلاحیت های مشخص و مؤقت بود باشد.
عبور و جست وخیز از اراده ملت و با روش های مشابه روش کنفرانس بـــن که در زمان معیین و مؤقت توجیه خود را داشت و با روشهای آسان سازی دیګر سه جمع پنج و …. کاملا رد است ومشکل افغانستان را حل نمی کند. باید به قدمهای قدم ګذاشت که بشریت تجربه کرده. اختراعات جدید درین مورد به رنج و عذاب مردم ما و مردم صلح دوست جهان میافزاید.
شما میدانید که سبک کار و ضرورت مداخله و موضع فعال سازمان ملل متحد در مورد مطابق به قوانین سازمان ملل متحد زمان موجه و قانونی است که آن موضوع و حالت به صلح جهانی خطر باشد. افغانستان و منطقه چنین مشخصات را داشت و دارد. پیشبینی های شما در صورت عدم کمک به موقع و درست جامعه جهانی و خطرات که صلح جهانی را تهدید میکرد و میکند من هم در مصاحبه های خویش در سالهای نود چهار قرن ګذشته داشتم و اسناد مطبوعاتی آن نزدم موجود است.
دقیق و درست جامعه جهانی درصورت عدم توجه متناسب به موضوع اقغانستان و منطقه قیمت های کزاف غیر قابل جبران بیشتر خواهد پرداخت. اګرجامعه جهانی به موقع و درست افغانسان و مردم آن را و مردم منطقه و امر صلح را به صورت درست و دقیق تربخاطر بیرون رفت این بن بست و حالت قبل از طوقان و برآمدن ازین منجلاب که خود و جامعه جهانی را غرق خواهد کرد کمک نه کند نتایج رقتبار با خود خواهد داشت.
چنانچه بارها ګفتم مفاهمه ومذاکر به نیرو های مخالف و نشست به میز مذاکره به معنای قبول نسخه ارایه شده جانب مقابل برای حل مسایل مطروحه کشور نیست. فهم ما درین راستا توافق بر قواعد بازی است تا سخن اخیررا در انتخاب نسخه پیشکش شده براین مسایل مطروحه ملت داشته باشد. درین مورد افراط و تفریط کردن و حاکمیت های مصلحتی خارج از اراده ملت ساختن، پول و رشوه دادن و از دیګر وسایل غیر ستندرد استفاده کردن مشکل را حل نمی کند بلکه آنرا دوامدار و طولانی میسازد. تدابیر که روی کف (قپ) و یا چوبه غیر مستقر پای ګذاشتن و از جویچه جست و خیز زدن مشکل اساسی را حل نمی کند و نه هم خواهد کرد.
ادامه کار پارلمان امروزی و افزودن افراد به انتخاب من و تو و یا دقیق تر بګویم لویه جرګه که به فرمایش این و آن ارتباط تدویر یافته و با آسان سازی به اراده اصلی ملت دریک انتخابات آزاد ، شفاف و دیموکراتیک توجه و مرعی الاجرا نباشد روش کاملا مردود وغیر قابل قبول است.
برای کار از پایین به بالا و از بالا به پایین باید زمنیه آنرا مهیا ساخت که ملت از طریق انستیتوت های دموکراتیک و مردمی و بدون تعویض این انستیتوت های قبول شده در یک انتخابات آزاد و شفاف ارایه نظر و انتخاب داشته باشند و به اساس نتایج انتخابات و نهادینه ساختن انستیتوت های دیموکراتیک مذکور کار پیګیر، دوامدار و مدبر صورت بګیرد.
فاعتبروا یااو لابصار
——————————————————————————————————————-
:اړیکی Email: saidafghani@hotmail.com or drsalahuddinsayedi@yahoo.com,