مسلمـــــان
(توهین نامــۀ فرخاری به مسلمانان)
مولانا عبدالکبیر فرخاری
مسلمان ازچه زیب و فــرنـــدارد درخت باغ مومن بـر نــدارد
نگیرد حاصـــلی اززنـــدگـــانـــی به نظم زندگی دفتـر نـــدارد
فــروافتیـــده درگـــودال پستـــــی به دانش یک قلم باور نـدارد
گهردرسینـه ی کــافـــر هنـــرور دل مسلم ازاین جوهر نـدارد
فتد درخاک پای مـرده یــی چنــد چــراغ راه پیغـمبـــر نــدارد
رود برخانه ازراهیکه ره نیسـت که پای رفتنی بـردر نــدارد
بردبــارگـــران ظلمــت و جهـــل توان بردنش را خـر نـــدارد
اگرخواهی رود برچرخ گــردون شترمرغیست بال و پرنـدارد
بگرید خون جهان ازظلم طـالــب گهی ازغم دو چشم ترنــدارد
دعا خواند اگـــردرکنــج مسجــــد زدل این حرف باداور ندارد
مسلمان راخدا هرگز بـه گـــیتــی زبون پنچه ی کـافــر نــدارد
به گوش دل نمی افتـــد نــوایـــش سخن جزیاوه برمنبر نــدارد
کنون افتاده چون خاشاک برفرق زپایش لحظه ی سربرنـدارد
بگوید بـا هـــم اربــاب دیـــانـــت که کافربرسرخود نـر نــدارد
وطن درحالت نزع اســت دانـــی نظام عسکری افســـر نـدارد
زتخنیک جهان ســـوزن نســـازد دمـاغ آییــن آهنگـــر نـــدارد
مرو(فرخاری) خودبرجنگ جان کاه
که جانت جـوشـــن و مغــفــر نــدارد
مولانا عبدالکبیر (فرخاری)
ونکوور، کانادا
——————————————————————————————–
بسـم الله الرحمن الرحیــم
منـظر خورشیـد در چشـم خفـاش
************************************************
امروز صبح وقت ، زمانی کمپیوترم را روشن کرده وسری به سایتهای اسلامی زده وبسیاری عناوین را از نظر دورکرده بودم که نا گهان در سایت انترنیتی( جام غور) که گردانندگی آنرا یکتن از مسلمانان ومجاهدان دورۀ جهــاد عهده دار است ، چشمم را به نظم گونــۀ تحت عنوان مسلمان بخود معطوف داشت ، وقتی اسم نویسنده اش را ( مولانا عبدالکبیر فر خاری ) مشاهده کردم ، فهمیدم که مانند گذشته در این مرتبه نیز، این دین ستیزمومن دشمن ، تیرتیز قلم را از روی کینه وعقده شکست اندیشه ئی ومکتبی خویش ، بر جان مسلمانان نشانــه گرفتــه باشد .
هر چند بی آزرمی وپر روئی وبی حرمتی این مردک حقیر را با یدک کش کردن لقب بزرگ اختصاصی ( مولانا ) که در افغانستان وایران وتا جکستان وحتی قسما جهان به عارف والا مقام کشور افغان جناب ( مولا نا جلال الد ین محمــد بلخی) تعلق گرفته است میتوان دانست .
چون این سپیده موی سیاه اندرون ، که روزگاران جوانی را در پهلوی رفقای کمونیست پُرچمی اش وخاصتا شخص ببرک وطن فروش سپری کرده ، واز دوستان و هواداران خاص وهم پیاله گان اعضای بوروی سیاسی ورفقای کمیته مرکزی حزب بد نام ومنفور پرچم بوده است ، و ممکن که در جمع درندگــان وحشی ( اکسا – کام وخاد – در وزارت داخلـۀ وقت – وزارت دفاع – صدارت – قوای چهار زرهدار – قوای پانزده زرهدار – زندان پلچرخی – ششدرک – لوای راکت – بالا حصار – حسین کوت – قلعــۀ زمان خان – اکادمی پولیس – فرقـــۀ هفت ریشخور – فرقــه هشت قر قه – غند توپچی مهتاب قلعـــه وسایر جاهای کابل وولایات کشور که بعنوان زندان ها ومراکز تحقیق آزادگان ملت افغان از آن استفاده بعمــل می آمــد ) از خون هزاران هموطن بیگناه ( صاحبمنصبان – استادان دانشگاه – معلمان محصلان – متعلمان – مشایخ – ملا امامان مساجد – بزرگان قوم – وصاحبان آبرو وعزت اجتماعی وحتی طبقات غریب وبیچارۀ کارگران ودهقانان ودوکانداران وکسبه کاران و……) ، جام سرخ شراب سر کشیده وبر اجساد بسملان پولی گون قوای 4 وقوای 15 زرهــدار وسایر جاهــا رقص شادیانه سر داده باشد . امــآ هنوز عطش دوامدار آن کم نشده وامروز نیز با رگبار قلم سیاه خویش قلب مسلمانان ومومنین را در هر کجائی نشانه گرفته است .
هر چنــد خودم ، وتنی چند از دوستان، بصورت بسیار احترامانه بر نوشته های این پیر بی آزرم چند نقد دوستانه نوشته وبنشر سپردیم وفکر کردیم که ، ممکن این گرگ پیر دیگر از شکار بره ها صرفنظرکرده وتوبه کرده باشد چون ، آفتاب عمر آن نیز بلب بام رسیده است ، واز دیر زمانی بذهنم رسیده بود که وقت آنست تا پیر مفلوک وعلیل برای سفر دنیای آخرت آمادگی گرفته وهر چه زود تر از گذشتــۀ ننگین وآلودۀ خویش ، ندامت بکشد ، واز ملت دردمند ورنج دیده نیز تقاضای عفو نموده واز بارگاه الهی هم طلب استغفار نماید .
اما متاسفانه که فکر وپیش بینی ما غلط از آب در آمد ، وهمــآن اصل بزرگی را که سعدی علیه الرحمه به آن اشاره داده بود که :
« عاقبت گرگ زاده گرگ شود – گرچه با آدمی بزرگ شود »
مصداق عینی پیدا کرد .
حال مرا اجباراً وادار کرد تا مطالب مختصری را نصیحت گونــه به این علیل فکری بنگارم وممکن کار گر واقع شود .
چون مطالبی را که میخواهم عرضه کنم ، بنابر تنگی ساحات قوافی ، نمیشود تا آنرا بشکل غزل انشاء کرد ، چون در غزل تعداد مصرعها قاعدتــآً از 15 تجاوز نمی کند ودر بعضی حالات خاص تا بیست وبیست وپنج هم میرسد طوریکه مولانا چنین امری را در غزلیات خویش که بنام شمس نوشته است بکار برده است ، اما با زهم شرح مطالب بنــــده از حد ومرز متذکره بمراتب بالاتر خواهد رفت. بناء ً من نا چا هستم که این نصیحت نامه را بشکل مثنوی در بیاورم . البته قبلاً از همه عزیزان ویا ران فرهیخته وخاصتا خوانندگان بسیار عزیز ونازنین سروده های خویش بابت اِطالــۀ کلام معذرت میخواهم وامید وارم تا احساس خستگی نکنند و بدل دوستان من چنگی بزند .در اخیر نیزرجامندم تا همه خوانندگان وخاصتا مسلمانانیکه با دیانت واستقلال فکری واندیشۀ آزادی خواهانه با من همسو وهم جهت اند این قصیده را تا اخیر ( بشمول یاد داشتها) مرور فرمایند . البته نظرات وانتقادات وپیشنهادات بزرگان واساتیذ ادب را از طریق ایمل خود منتظرم . والسلام وعلیکم ورحمة الله وبرکاته
منـظر خورشیـد در چشـم خفـاش
چشم بگشا، کن نظر براین جهــان
هـسـت آیــــاتی زذات ِلا مکــان
آسمانها، کهکشا نهــا، مهــر وماه
خــود گــواه ِ روشــن ِ ذاتِ إلــه
َبـّر وبحــر وکوه ودشت باغ وراغ
هـــر کــجــا آثار او باشـــد سـراغ
نظم مـَوزونِ ِ جهـان ِ شش جهت
چشم بگشــا تا شـــود آن آگـهت
ثابت وسیــّاره هــا در آسمــان
از زمین تا هر یکی از،کهکشان
هر یکی اندر مــدار ِ خــودقرار
در میــان قـــــوۀ دفـــع و فرار
جمله ذرات جــهـان در گـردش اند
هم بدور مرکزش، در چرِخش اند
گر به آفاقت نظر، نا ممکــن است
نفس خود بنگر که برآن ممکن است
دور تر،گر تـــو نمی باید شــدن
خود نظر می کن به اعضای بدن
نظم این دنیا همــه بر جان تو
بـِه زهـر خلقی بـداده شان تو
آنکه تصویرت نمود ه این چنین
او مصوّر خالــق کــون ومکیـن
هر کــرا عقل است غفلت نایدش
از رۀ معــلــــول عـــــلت یابـــدش
نــــور ،خــود باشد دلیـــل ِ آفتـــــاب
چون نداری چشــم از وی رو متــاب
فهم خورشید از سرت بـــالا بــُــَود
گــردو چشمت کور ونا بینــا بــُـَود
*******************************************
غیر الله را، کسی او بنــــده شـد
بیشک او اندر جهــان شرمنده شد
تو به فکــر باطل وگمراه خویش
می نیــابی ، چاه را از راه بیش
ادعایت بهر مــومن غیر حــق
تو ز جمع ملحـدان داری سبق
آنکه با مارکســیزم ولینیــزم بـُود
او به الله کی همی دارد سجـــود ؟
تو بفکر مارکس بردین بنگــری
تو زاسلام کی ؟ کجا؟ بوئی بُری
تو سخــن از عقــده وکین میکنی
بر مسلمــانان تو توهین میکنی؟
مدعـایت جملــه مومن بـــوده است
کی مسلمــان از تو ایمن بوده است؟
دامن مومن ُبــَود پاک ونظیـــف
نه چــو قلب وفکر تو باشد کثیف
باور وترسی نـــداری از خــدا
از خلایق شرم می کن بی حیا!
هست تاریخ ِ سیاه این زمــآن
آنچــه بنمــودی همه با همرهــان
کـُـشت وکشتار ستالین کردنت
بار باشـــد تا ابـــد برگـــردنت
آنچه بادارت ببــاختر ،کـــرد آن
در اروپـا ِنه ، چو هتـلر کرد آن
آنچــه بر ملت نمــوده ببرکت
گر تره کی یــا امین ِ بـــدرگـت
خون پاکِ مرد مــان در جوی هــا
دامنت گــــــیرد نمی باشی رهــا
***********************************************
دین تــو جز دین خرد ونوش نیست
بیش از آن فهمی ترا یا هوش نیست
این عجب َنبــَود ترا با مومنــآن
جنگ میباشد ترا درهــر زمــان
لیک باشد این عجب ای بیخرد؟!
بر حقـــایق مانده ای تو دست َرد
چون بنا بر ماده است ، اندیشه ات
زان سبب بـد اصل باشـد ریشه ات
ای کــــه از تاریخ دائـم دم زنــی
پس چرا ا وراق، اورا کــم زنی
گر به تاریخ مســلمانــان نظر!
می نمودی ، می شدی ازآن خبر
فکــر ایجاد تمــدن زان مــــاست
اندلــُس خود شاهدی بر مـُدعاست
در نظام ُملـــک ودر امــر معــاش
هم عبادت ،سعی وهم کار وتلاش
بوده اند در عرصــۀ علم وهنــر
پیشــــــگام ِ جملگی ای بیخــبر
علم وتحصیل وبنای مــــدرســه
در طبابت در صناعت ، هندســه
در ریاضـــی ِ و نجــوم وکیمیــا
پیش کسوت بوده اند ای بی حیــا
«زکــریا» و«بو عــــلی» « ابن حیــان» (1)
مثل « بیرونی» هــمــه فخر زمــان
«ابن خوارزم» و«خیام» وصد دگر (2)
کی تـــوانم باز گــــویـــــــم مختصــر
***************************************************
من همی دانــم ترا نــاید قبــول
سازشی نَبــَود ترا اهل عقــول
تو بخواهی گفت: بر من گــو عیــان
تا بچشم خــود از آن بینــــــم نشــان
یا بگوئی آنچـــه گفتی پیـــش بـُــود
این زمــان اورا نشاید داشت ســُود
باز گــویم شرح حـــال ِاین زمــان
چشم گر داری نظر می کن عیان
گر چه عصر ودور استعمــار را
نیست پایان جـــور واستثــمــار را
تا که استعمار بر ملکی غــنـود
نســل آن ملت همــه در بند بود
عامل پسمانی هر کشـــوری
بوده است افکار پست نوکری
نوکران روس وامریکا وچین
کی گذارند مسلمین را این چنین
بر خودت بنگر وفکرروسی ات
بر کرملین سجــده وپا بوسـی ات
رهبران کشــوران مســـلــمین
نوکران روس وامریکا وچین
لیـــک با آنهــم بـــدقت هــوش کن
گــر ترا عقل است بر من گوش کن
خیره چشمان ِ خودت را باز کن
ازبلاد ِ مسـلـمـــین آغاز کن
مالیزی بنگر تو جــا پانی دگــر
در جهــان صنعت وعلـــم وهنــر
چون «مهــا تیر» (3)بود اورا رهبری
مــــــرد استقـــلال ودین و ســـروری
چون تـَــَرک، یا ببرک وامین نـبــود
نــوکر ومــزدور وهــم بیـــدین نبــود
اندونیزی هم چنــان در این زمــان
کشــــور پیشرفتۀ عــصر وزمــان
ترکیه امــروز فخــر آسیــــــاست
گرقبــول ناید کسی او روسیاه ست
مسلمین در مصر وهند وپاک بین
در رۀ دانش چنــــان چالاک بین
دانش و علــــم فزیک ذره وی
انحصــار دست چند ملک قوی
هیچ کس را اختیاری نیست بر
تا از آن دانش بگیرد او اثر
لیــــــک با هر قید وبست روزگــار
مومن ِ با فکر خویش وپشت کــار
سَــّد راه خویش را بشکــــست او
در مــقــام ِ بس بلنـــــد بنشست او
تو مگر نشنیـــــده ئی ای کـــوروکر
از (قــدیر خـان)(4) هیچ نشنیدی خبر
آن قدیر خانـش زنسل روس نیست
دشمن دین ووطن ، َدیـّــُـوس نیست
مومن دین دار با فکـــر وکمــآل
مملکت یابد از او حســن وجمـال
فکــر استقلال رمــز سروری است
عامـــل پسماندگی هــا نـــوکری است
فکــر زشت ِ بندگیها عــآر باد
ای دوصد لعنت براین افکــار باد
هر غلام روس وامریکــا وچین
دشمن آزادگــی و ســــرزمیــن
پس تمــــــام ادعـــایت با طــــــل است
همنــوایت ، هر که باشد جاهل است
مشکل ِتو با مسلمان این ُبــَود
چون ترا با غیر آن آئین بــُـَود
گر پسندت نیست ، دین مسلمین
یا خودت داری زخود آئین ودین
دین باشد اخیار وجــــبر نیست
دین اسلام دین کفر وگبر نیست
هر کسی بردین خــود دارد قــرار
دین ،جبری نیست باشــــد اختیــار
تو وکیش و مسـلک وآئین تو
می نپرسم از خــدا ودین تو
لیک بر جمله مسلمین توهین مکن
گر ادب با شــد ترا اندر سُــــخـُـن
از « عزیز ِ» این گفته اش دائم شنـَو
دور بــاش ازفحــــش واز دشنــام وَدو
پــایـان
************************************
روز جمعه ساعت 17:20 بعد از ظهــر
بیست وهفتم جوزای سال – هجری شمسی1390
برابر: 2011-06-17
مطابق به : پانزدهم رجب سال 1432 هجری قمری
hmaazizi@yahoo.co.uk
———————————————
یــاد داشتــهـــا :
( 1 ) – جابر بن حیان:
(2000 ـ 107 هـ . ق / 815 ـ 725 میلادی )
"جابر بن حیان" معروف به صوفی یا کوفی ، کیمیاگر ایرانی بود و در قرن نهم میلادی می‌زیست و بنا به نظریه اکثریت قریب به اتفاق کیمیاگران اسلامی ، وی سرآمد کیمیاگران اسلامی قلمداد می‌شود. شهرت جابر ، تنها به جهان اسلام محدود نمیشود و غربی‌ها او را تحت عنوان «گبر» می‌شناسند. "ابن خلدون" درباره جابر گفته است:
جابربن حیان پیشوای تدوین کنندگان فن کیمیاگری است
.
جابر بن حیان ، کتابی مشتمل بر هزار برگ و متضمن 500 رساله ، تالیف کرده است. "برتلو" شیمیدان فرانسوی که به پدر شیمی سنتز مشهور است، سخت تحت تاثیر جابر واقع شده ، می‌گوید: «جابر در علم شیمی همان مقام و پایه را داشت که ارسطو در منطق.» "جورج سارتون" می‌گوید: «جابر را باید بزرگترین دانشمند در صحنه علوم در قرون وسطی دانست.» "اریک جان هولیمارد" ، خاورشناس انگلیسی که تخصص وافری در پژوهشهای تاریخی درباره جابر دارد، چنین می‌نویسد:
««جابر ، شاگرد و دوست امام صادق علیه‌السلام بود و امام را شخصی والا و مهربان یافت؛ بطوری‌که نمی‌توانست از او جدا ولی بی‌نیاز بماند. جابر می‌کوشید تا با راهنمایی استادش ، علم شیمی را از بند افسانه‌های کهن مکاتب اسکندریه برهاند و در این کار تا اندازه‌ای به هدف خود رسید.»»
برخی از کتابهایی که جابر در زمینه شیمی نوشته عبارتند از : الزیبق ، نارالحجر ، خواص اکسیرالذهب ، الخواص ، الریاض و … .
وی به آزمایش بسیار علاقمند بود. از این رو ، میتوان گفت که نخستین دانشمند اسلامی است که علم شیمی را بر پایه آزمایش بنا نهاد. جابر نخستین کسی است که اسید سولفوریک یا گوگرد را از تکلیس زاج سبز و حل گازهای حاصل در آب بدست آورد و آن را زینت الزاج نامید. جابر ، اسید نیتریک یا جوهر شوره را نیز نخستین بار از تقطیر آمیزه ای از زاج سبز ، نیترات پتاسیم و زاج سفید بدست آورد.
(2)- رازی ، ابوبکر محمد بن زکریا:
(313 ـ 251 هـ . ق / 923 ـ 865 م.)
زکریای رازی به‌عنوان یکی از بزرگترین حکیمان مسلمان شناخته شده ، غربی‌ها او را به نام رازس می‌شناسند. رازی در علم کیمیا ، روش علمی محض را انتخاب کرده ، بر خلاف روشهای تمثیلی و متافیزیک ، به روشهای علمی ارزش زیادی قائل شده است. رازی ، موسس علم شیمی جدید و نخستین کسی است که «زیست شیمی» را پایه‌گذاری نموده است. دکتر روسکا ، شیمیدان آلمانی گفته است: «رازی برای اولین بار مکتب جدیدی در علم کیمیا بوجود آورده است که آن را مکتب علم شیمی تجربی و علمی میتوان نامید. مطلبی که قابل انکار نیست، اینست که زکریای رازی ، پدر علم شیمی بوده است.»
کتابهای او در زمینه کیمیا در واقع ، اولین کتابهای شیمی است. مهمترین اثر رازی در زمینه کیمیا کتاب «سرالاسرار» است. ظاهرا رازی ، 24 کتاب یا رساله در علم کیمیا نوشته است که متاسفانه فقط معدودی از آنها بدست آمده است و در کتابخانه‌های مشهور دنیا نگهداری می‌شود. وی نخستین بار از تقطیر شراب در قرع و انبیق ماده‌ای بدست آورد که آن را الکحل نامید که بعدها به هر نوع ماده پودری شکل حتی به جوهر هم داده شد، از این رو آن جوهر را جوهر شراب نیز نامیدند. گفته می‌شود که رازی کربنات آمونیوم را از نشادر و همچنین کربنات سدیم را تهیه کرده است.
شیخ الرئیس ابن سینای بلخی معروف به ابوعلی سینا،:
(428 ـ 370 هـ . ق / 1036 ـ 980 م .)
ابن سینا ملقب به شیخ الرئیس ، بزرگترین فیلسوف و دانشمند اسلامی و چهره ای بسیار موثر در میدان علوم و فنون است. غربی‌ها وی را به نام اوسینیا می‌شناسند. ابن سینا ، رنجی برای کیمیاگری و ساختن طلا نکشید؛ زیرا او به استحاله باور نداشت و صریحا تبدیل فلزات به یکدیگر را ناممکن و غیر عملی می‌دانست.
ابو علی سینا از ادویه منفرد ، 785 قلم دارو را به ترتیب حروف ابجد نام برده ، به ذکر ماهیت آنها پرداخته ، خواص تاثیر آن داروها را شرح داد. وی ضمن توصیف این مواد ، آگاهی‌های جالبی در زمینه «شیمی کانی» به خوانندگان می‌دهد و می‌گوید از ترکیب گوگرد و جیوه ، میتوان شنگرف تهیه کرد. وی نخستین کسی است که خواص شیمیایی الکل و اسید سولفوریک را از نظر دارویی شرح داد.
البیرونی ، ابوریحان محمد:
(442 ـ 362 هـ . ق / 1050 ـ 972 م) .
کانی شناس و داروشناس جهان اسلام و یکی از بزرگترین دانشمندان اسلام است که با ریاضیات ، نجوم ، فیزیک ، کانی شناسی ، دارو سازی و اغلب زبانهای زنده زمان خود آشنایی داشته است. یکی از آثار مهم بیرونی در شیمی ، کتاب الجواهر وی است که در بخشی از آن ، نتایج تجربی مربوطه به تعیین جرم حجمی امروزی آنها تفاوت خیلی کم دارد و یکی از کاربردهای مهم وی به شمار می‌رود که در علوم تجربی ، انقلابی بزرگ بوجود آورد. وی برای تعیین جرم اجسام ، ترازویی ابداع کرد.
بیرونی همچنین در کتاب الجماهیر (در شناسایی جوهرها) به معرفی مواد کانی ، بویژه جواهرات گوناگون پرداخت. بیرونی ، چگالی‌سنج را برای تعیین جرم حجمی کانی‌ها بویژه جوهرها و فلزها نوآوری کرد که در آزمایشگاه امروزی کاربرد دارد.
(3 )- مهــاتیر محــمــد صدراعظم اسبق مالیزیا که با اندیشــۀ اسلامی ومستقلانه اش کشور مالیزی را در حوزۀ صنعت وانکشاف ورفاه اجتماعی وخود کفائی بعد از جاپان بر تارک کشورهای آسیائی نشاند
(4 ) – عبدالقــدیر خان ، بزرگترین عالم مسلمان پاکستان که در رشتــۀ فزیک اتومی ملقب به پدر علم هسته ئی( اتومی ) در پاکستان شهرت یافت، وپاکستان را در قطار کشورهــای دارندۀ سلاح اتومی جــهــان قرار داد .
—————————————————————————————————–
با عرض احترام وارادت به تمام خوانند گان ارجمنــد :
من برای آشنائی خوانندگــان مسلمان وحتی غیر مسلمان یک مجموعــۀ از معلومات اجمالی را، راجع به شناخت موقعیت علمای جهان اسلام ، که در تمدن امروزی مقام بس بلند ورفیعی را داشتند نیز بشکل ضمیمه آوردم تا سند زنده وگواه روشنی باشد بر رد ، افکار مزدور صفتانه خود باختگان کشورهای اسلامی وهم چنین برای شناخت و آگاهی مردم حقیقت بین و با انصاف غیر مسلمانیکه قضایای تاریخی را بدور از وابستگی های فکری وایدیو لوژیک می بینند وقضاوت می کنند. والسلام
محمد عزیز ( عزیزی)
مباحث :
اسامی دانشمندان اسلامی:
ابن ابی اصیبعه ( 688-596 هجری قمری ) رشته علمی : پزشکی
ابن بطوطه ( 770 – 703 هجری قمری ) رشته علمی : مردم شناسی و جغرافیا
ابن بیطار ( متوفی646 هجری قمری ) رشته علمی : گیاه شناسی و دارو شناسی
ابن حوقل ( متوفی 380 هجری قمری ) رشته علمی : جغرافیا و علوم مرتبط با آن
ابن زهر ( 557 – 484 هجری قمری ) رشته علمی : پزشکی
ابن سینا ( 428 – 370 هجری قمری ) رشته علمی : پزشکی ، ریاضیات ، ستاره شناسی و …
ابن عوام اشبیلی ( متوفی 580 هجری قمری ) رشته علمی : کشاورزی
علاءالدین قرشی ## ابن نفیس ## ( متوفی 686 هجری قمری ) رشته علمی : پزشکی
ابن هیثم ( متوفی 430 هجری قمری ) رشته علمی : فیزیک نور ، ریاضیات ، هندسه ، ستاره شناس ، طبیب و …
ابو اسحاق اجدابی ( متوفی 470 هجری قمری ) رشته علمی : ستاره شناسی
ابوالبقاء کمالالدین دمیری ( 808 – 742 هجری قمری ) رشته علمی : جانور شناسی و …
ابوالحسن علی مراکشی ( قرن هفتم هجری قمری ) رشته علمی : ریاضیات ، ستاره شناسی ، جغرافیا
ابوالفتح جرجانی ( 531 – 434 هجری قمری ) رشته علمی : پزشکی
ابوالفتح خازنی ( متوفی 550 هجری قمری ) رشته علمی : ستاره شناسی ، فیزیک و …
ابوالحسن زهراوی ( متوفی 427 هجری قمری ) رشته علمی : پزشکی و …
ابوالوفا بوزجانی ( 387 – 328 هجری قمری ) رشته علمی : ریاضیات و ستاره شناسی
ابو حنیفه دینوری ( قرن سوم هجری قمری ) رشته علمی : دارو شناسی و گیاه شناسی
ابو ریحان بیرونی ( 443 – 362 هجری قمری ) رشته علمی : ریاضیات ، ستاره شناسی ، فیزیک ، دارو شناسی ، جغرافیا ، معدن شناسی ، گیاه شناسی و …
ابو سهل کوهی ( 391 – 360 هجری قمری ) رشته علمی : ریاضیات و ستاره شناسی
ابو نصر فارابی ( 339 – 260 هجری قمری ) رشته علمی : ریاضیات ، پزشکی و …
بنو موسی بن شاکر ( قرن سوم هجری قمری ) رشته علمی : ریاضیات ، مکانیک و …
احمد بیرشک ( 1381 – 1285 هجری شمسی ) رشته علمی : ریاضیات و …
جابربن حیان ( قرن دوم هجری قمری ) رشته علمی : فیزیک ، شیمی و …
جزری ( متوفی 602 هجری قمری ) رشته علمی : مکانیک کاربردی
مصطفی چمران ( 1360 – 1311 هجری شمسی ) رشته علمی : مهندسی گداخت هسته ای
حاسب کرجی ( متوفی حدود 415 هجری قمری ) رشته علمی : ریاضیات ، جغرافیا و زمین شناسی
محمود حسابی ( 1374 – 1281 هجری شمسی ) رشته علمی : فیزیک و …
خواجه نصیرالدین طوسی ( 672 – 597 هجری قمری ) رشته علمی : ریاضیات ، هندسه ، ستاره شناسی و …
خوارزمی ( متوفی بعد از 233 هجری قمری ) رشته علمی : ریاضیات ، ستاره شناسی ، جغرافیا
زکریای رازی ( 313 – 251 هجری قمری ) رشته علمی : پزشکی و …
شمس الدین ابو عبدالله انصاری دمشقی ( متوفی 727 هجری قمری ) رشته علمی : جغرافیا ، معدن شناسی و …
شهاب الدین نجدی ( قرن نهم هجری قمری ) رشته علمی : جغرافیا ، مهندس ابزار و …
شیخ بهایی ( 1030 – 925 هجری قمری ) رشته علمی : ریاضیات ، ستاره شناسی ، معماری و …
عبدالرحمن صوفی ( 376 – 291 هجری قمری ) رشته علمی : ستاره شناسی ، ریاضیات
علامه حسن زاده آملی ( متولد 1307 هجری شمسی ) رشته علمی : ریاضیات ، هندسه ، پزشکی ، ستاره شناسی
علامه شعرانی ( 1393 – 1320 هجری قمری ) رشته علمی : ریاضیات ، پزشکی ، ستاره شناسی
عمر خیام ( 526 – 433 هجری قمری ) رشته علمی : ریاضیات ، ستاره شناسی ، پزشکی و …
غیاث الدین کاشی ## کاشانی ## ( متوفی 832 هجری قمری ) رشته علمی : ریاضیات ، ستاره شناسی و …
فاضل گروسی ( 1324 – 1259 هجری شمسی ) رشته علمی : ریاضیات ، ستاره شناسی و …
قاضی صاعد ( 462 – 420 هجری قمری ) رشته علمی : ستاره شناسی و …
قطب الدین شیرازی ( 710 – 634 هجری قمری ) رشته علمی : ستاره شناس ، طبیب ، و …
احمد قهرمان ( متولد 1307 هجری شمسی ) رشته علمی : گیاه شناسی
سعید کاظمی آشتیانی ( 1384 – 1340 هجری شمسی ) رشته علمی : پزشکی
پرویز کردوانی ( متولد 1310 هجری شمسی ) رشته علمی : کشاورزی ، کویر شناسی ، جغرافیا
منذر بیطار ( متوفی 741 هجری قمری ) رشته علمی : دامپزشکی
در علم قرائت
نافع بن عبدالرحمن بن ابی نُعیم (یا ابی رویم) (م 169)، عبدالله بن عامر (م 118)، عاصم بن ابی النّجود معروف به ابن ابی النّجود (م 154)، عبدالله بن کثیر (م 120)، ابو عمرو بن العلاء (م 145) حمزة بن حبیب (م154 یا 158)، و ابوالحسن علی بن حمزة الکسائی (م 189) و فردِ شاخص بلند آوازه ای در قرن ششم مانند ابوالفضل محمد بن طیفور سجاوندی غزنوی.
در علم تفسیر
محمد بن جریر طبری (قرن سوم)، عبدالسلام قزوینی (قرن چهارم)، ابوعلی سینا (قرن چهارم)، ابو زید بلخی (قرن چهارم) و نیز مترجمان تفسیر طبری را باید نام برد. ابوبکر احمد بن حسین بیهقی (م 458)، ابوالحسن علی بن محمد کیاهراسی طبری (م504) قطب الدین راوندی (م 573)، ابو الفتح محمد بن عبدالکریم شهرستانی (م 548)، امام ابوعبدالله فخر الدین محمد بن عمر رازی معروف به امام فخر رازی (م606)، ابوالقاسم محمود بن عمر زمخشری خوارزمی (م 538)، ابوعبدالرحمن محمد بن حسین سلمی نیشابوری (م412)، ابوالقاسم عبدالکریم قشیری نیشابوری استوائی (م465)، حجة الاسلام ابوحامد محمد بن محمد غزالی طوسی (م 505)، رشید الدین ابوالفضل میبدی (در سال 520 تفسیر خود را نوشت)…، ابو محمد روزبهان بن ابو نصر شیرازی دیلمی (522-606) ابن شهر آشوب (583)، شیخ الطائفه ابو جعفر محمد بن حسن طوسی (385-460)، ابن ادریس حلی از نوادگان دختری شیخ طوسی (578)، ابو الفتوح جمال الدین حسین بن علی بن محمد رازی (متوفی در حدود 522)، ابو علی فضل بن حسن بن فضل طبرسی (548) ابوالحسن علی بن احمد واحدی متوی نیشابوری (م 468).
درعلم حدیث
حماد بن سلمه (م 176) در بصره و سفیان الثوری (م 161)، در کوفه (اگر بصریان و کوفیان را جزء ایرانیان فرض کنیم) ابن المبارک (م 181)، در خراسان عبیدالله بن موسی الکوفی (قرن دوم)، مسدد بن مسرهد بصری (قرن دوم)، امام محمد بن اسماعیل بخاری (م 256)، ابوالحسن مسلم بن الحجاج نیشابوری (م261)، ابن ماجه ابوعبدالله محمد بن یزید القزوینی (209-273)، ابی داود (م275)، ترمذی (279)، نسائی (م303)، ابو حاتم محمد بن حبان سمرقندی (م 354)، ابویعقوب السرخسی (م429 )، ابوبکر محمد بن منذر النیسابوری (م 316)، ابوبکر احمد بن الحسین البیهقی (م 458)، ابی نعیم احمد بن عبدالله اصفهانی (م 430) ابو اسحق شیرازی (م 476)، ابوبکر احمد ابن الحسین البیهقی (م458)، ابو منصور احمد بن علی بن ابی طالب طبرسی، قرن ششم ابو جعفر محمد بن یعقوب کلینی (م 329)، ابو جعفر محمد بن علی بن الحسین بن ، بابویه قمی (م 381) و محمد بن حسن بن علی طوسی (385-460) معروف به شیخ طوسی که کنگره حاضر بخاطر بزرگداشت وی است.
در علم فقه:
پیشوای اهل رأی ابو حنیفه نعمان بن ثابت (80-150)، مالک بن انس که بعضی او را از موالی دانسته اند (97-179)، احمد بن محمد بن حنبل (164-241)، ابو سلیمان داود بن علی بن داود اصفهانی (م270)، ابوجعفر محمد بن جریر الطبری (224-310)، ابوعبدالله البرقی القمی از اصحاب امام ابوالحسن علی الرضا (م 202)، حسن بن سعید اهوازی و حسین بن سعید اهوازی. وعبدالغافربن عبدالرحمن الدینوری، محمد بن علی قفَّال چاچی (م 365)، ابو اللیث محمد السمرقندی (م 373)، ابو الحسن عبیدالله الکرخی(م 340)، ابوعلی حسن بن قاسم طبری (م 305)، احمدبن عمر بن سریج (م 306)، ابو اسحق مروزی (م 340)، ابو الحسن علی بن محمد الماوردی (450)، عبدالله بن داود سجستانی (م 316)، ابوالقاسم عمر بن حسین خرقی (م 334)، فخر الاسلام ابی العسر علی بن محمد بن الحسین بزودی (م 482)، و برادرش ابی الیسر محمد ابن محمد بزودی (493)،شمس الائمه محمد بن احمد سرخسی (483)،سیف الدین ابوالحسن علی بن ابی بکر الامدی (م 631)،فخر الدین ابوالمفاخر حسن بن منصور اوزجندی معروف به قاضی خان (م 592)، ابو اسحق ابراهیم بن علی شیرازی (م 476)، محمد بن الموفق الخبوشانی (متولد 510)، شیخ الطائفه محمد بن حسن طوسی (385 ـ 460).
در علم کلام
ابوحامد اسفراینی (م 406)، ابوبکر محمد بن الطیب الباقلانی (م 403)، ابوبکر ابن فورک اصفهانی( م 406)، ابوعلی محمد بن عبدالوهاب جبائی (م 303) و پسرش ابوهاشم جبائی (429)، ابوزید احمد بن سهل البلخی (م 322)، ابوالقاسم عبدالله بن احمد الکعبی البلخی (م 319)، قاضی عبدالجبار قاضی القضاة ری (415)، ابومنصور ماتریدی (م 333)، شیخ طوسی (385 ـ 460)، ابوالقاسم حسین بن محمد اصفهانی معروف به راغب (م 502)، نصیر الدین ابوالرشید عبدالجلیل بن ابی الحسین رازی (585)، امیر ابوالمعالی محمد بن عبیدالله (م در حدود 500)، سید مرتضی بن داعی حسنی رازی، سیف الدین ابوالحسن علی بن محمد الآمدی امام الحرمین (م 478)، شمس الاسلام عماد الدین کیای هراسی طبری (م 631)، حجة الاسلام ابوحامد محمد بن محمد غزالی طوسی (م 505)، ابوالفتح محمد بن ابوالقاسم عبدالکریم شارستانی (شهرستانی) (م 548)، امام فخرالدین محمد بن عمر الرازی (م 606).
در علوم عقلی و ریاضی و نجوم و طب و …
ابراهیم بن حبیب الفزاری ریاضی دان (م 183)، نوبخت ایرانی و پسرش ابو سهل خرشادماه منجم و ریاضی دان، احمد بن عبدالله بن حبیش الحاسب المروزی ریاضی دان (م 220)، ابوعبدالله محمد بن موسی الخوارزمی ریاضی دان (198 ـ 218)، ابوالعباس فضل بن حاتم النیریزی ریاضی دان (م 309)، بنی موسی بن شاکر خراسانی یعنی محمد و احمد و حسن پسران موسی که خود موسی هم در علم هندسه مشهور بوده است. ابوالعنبس محمد بن اسحق الصیری (م 275)، ریاضی دان و منجم، عمر بن الفرخان الطبری ریاضی دان، ابومعشر جعفر بن محمد بلخی (م 272)، احمد بن الطبیب السرخسی حکیم و ریاضی دان (م 286) و ابو زید احمد بن سهل البلخی متکلم و حکیم معروف (م 322) ثابت بن قره الحرانی ( 211ـ 288)، جورجیس بن بختیشوع جندی شاپوری طبیب، ابوزکریا یوحنا بن ماسیویه طبیب (م 243)، حنین بن اسحاق العبادی طبیب. ابن رین طبری طبیب که تا سال 224 دبیر مازیار بن قارن بود. محمد بن زکریا رازی فیلسوف و طبیب و عالم طبیعی (251 ـ 313)، ابونصر محمد بن محمد الفارابی فیلسوف بزرگ (259 ـ 339)، ابوالحسن شهید بن حسین بلخی متکلم و حکیم (م 325)، ابوسلیمان محمد بن طاهر بن بهرام الجستانی المنطقی فیلسوف و منطقی (وفات بعد از 391)، ابوعلی الخازن احمد بن محمد بن یعقوب معروف به ابن مسکویه فیلسوف (م 421)،حجة الحق شیخ الرئیس شرف الملک ابوعلی حسین بن عبدالله بن سینا حکیم و طبیب مشهور (370 ـ 428)، ابوالحسن بهمنیار بن مرزبان فیلسوف شاگرد ابوعلی سینا (م 458)، ابو منصور محمد بن طاهر بن زیله اصفهانی عالم ریاضی (م 440)، اخوان الصفا، ابوالوفا محمد بن محمد بن محمد بن یحیی بن اسمعیل بن العباس البوزجانی ریاضی دان (228 ـ 378)، ابوالفتح محمود بن قاسم الاصفانی ریاضی دان و منجم، ابوجعفر الخازن خراسانی ریاضی دان (وفات او بین 349 ـ 360 است)، ابوسهل و یجن بن رستم الکوهی ریاضی دان ابو سعید احمد بن محمد بن عبدالجلیل الجزی منجم و ریاضی دان (م 414)، (م 414) ابوالحسین عبدالرحمن بن عمر الصوفی الرازی منجم و ریاضی دان (291 ـ 376)، ابوالحسن کوشیار بن لبان باشهری گیلی از منجمین بزرگ، ابو نصرحسن بن علی القمی از منجمین بزرگ،ابوالعباس احمد بن محمد السرخسی از منجمان و اطباء (م 346)، ابوالحسن علی بن احمد نسوی ریاضی دان، ابوریحان محمد بن احمد بیرونی خوارزمی بزرگترین عالم ریاضی دان (362 ـ 440)، ابوالحسن احمد بن محمد الطبری طبیب بزرگ قرن چهارم و ابو منصور حسن بن نوح القمری البخاری طبیب، علی بن عباس مجوسی اهوازی طبیب (م 384)، ابو سهل عیسی بن یحیی المسیحی الجرجانی طبیب و حکیم (م 403)، شاپور بن سهل گندی شاپوری علام طبیعی و گیاه شناس (م 255)، ابو منصور موفق بن علی هروی نویسنده کتاب الابنیه عن حقائق الادویه، قاضی ابوالحسن عبدالجبار بن احمد الهمدانی شیمی دان (م 415)، ابوالعباس لوکری مروزی فیلسوف، ابوالفتح میهنی حکیم و فقیه (م 527)، حجة‌الحق حکیم ابوالفتح عمر بن ابراهیم خیامی نیشابوری (509 یا 517) ، شهاب الدین ابوالفتوح یحیی بن حسن بن امیرک السهروردی فیلسوف بزرگ ایران (549 ـ 587)، امام فخر رازی متکلم بزرگ و حکیم عظیم (543 ـ 606)، بهاء الدین ابوبکر محمد بن احمد بن ابی بشر الخرقی المروزی ریاضیدان (م 533)، شرف الدین طوسی ریاضی دان (م 609)، ابوالحسن علی بن زید بیهقی مشهور به «ابن فنذق» و «فرید خراسان» حکیم و ادیب مشهور و ریاضی دان (م 565)، ظهیر الدین ابوالمحامد محمد بن مسعود المسعودی الغزنوی ریاضی دان، ابن ابی الصادق نیشابوری ملقب به بقراط الثانی طبیب، سید اسماعیل جرجانی طبیب (م 531).
خـــتــم