د روژې لومړنی سوغات
قدرمنو او عزتمنو لوستونکو ، د تیر کال د مبارکی روژې غوندی سږ کال هم ستاسو درانه حضور ته دیرش سوغاتونه وړاندی کوم . د سږنۍ مبارکی روژې دغه دیرش تحفې « د قرآن سره مرکه » نومیږی چی د قرآن پوهنی ډیره آسانه ، دلچسپه او ګټوره طریقه ده . دلته د قرآن کریم څخه پوښتنی کیږی او هغه د خپلو آیتونو له مخی ځوابونه وایی . هیله ده چی د توجه او هڅیدو وړ مو وګرځی ، دا ځکه چی نن د عمل ورځ ده بیله حسابه خو سبا د حساب ورځ ده بیله عمله !
نو دا یې تاسو او دا یې هم د لومړنۍ روژې لومړنۍ تحفه ( ن . صمد ) :
د قرآن سره مرکه
لیکوال: ډاکټر نثار احمد صمد
سَلام عَلیکَ ، سلامتی دی وی پر تا (۱)
سَلام لکَ ، سلامتی دی وی درباندی (۲)
پوښتنه : که لطفأ خپل ځان را وپیژنې ؟
ځواب : زه د الله کتاب یم (۳) ، نوم می قرآن دی (۴) .
پوښتنه : ډیر ښه ، تا وویل چی زه د الله کتاب یم . آیا کولای سې چی الله په لنډه توګه راوپیژنې ؟
ځواب : هو ولی نه ، الله د هغه هستۍ اصلی او فطری نوم دی (۵) چی هر څه او ټول کایًنات یې پیدا کړي دي (۶) ، الله یو دی او شریک نه لری (۷) ، الله د هر شي څښتن او مالک دی (۸) ، هغه د ټول عالم رب دی (۹) ، هغه مطلق حاکم دی (۱۰) ، یوازی الله د عبادت وړ دی او بس (۱۱) ، الله د عدم یعنی هیڅ څخه هر څه او هر شی خلق کوی (۱۲) ، هغه ظاهر دی (۱۳) ، هغه باطن دی (۱۴) ، الله ټول کاینات چلوی (۱۵) ، هر څوک د هغه محتاج دی (۱۶) ، هغه هیچا ته هم اړ نه دی (۱۷) ، ژوند او مرګ د الله په اختیار کی دی (۱۸) ، صرف الله هر چا ته اولاد ورکوی (۱۹) ، الله تل موجود دی او تل به موجود وی (۲۰) ، هغه بی مثاله دی یعنی هیڅ ساری نه لری (۲۱) ، هر څه له منځه ځی خو الله تلپاته دی (۲۲) ، هغه پر هر څه قادر دی (۲۳) ، هغه توبه قبلونکی او مهربان دی (۲۴)….
پوښتنه : دا خو ډیر حیاتی معلومات وو . اوس به راسم دې ته چی تا مخکی وویل چی زما نوم قرآن دی ، خو ما داسی هم اورېدلي دي چی ته د قرآن څخه علاوه نور نومونه او صفتونه هم لرې ، آیا خپل دغسی څو نومونه او صفات را ښوولای سې ؟
ځواب : هو ، زه ډیر نومونه او صفتونه لرم چی د بیلګې په توګه به ځینی دروښیم :
کتاب (۲۵) ، رحمت (۲۶) ، حکمت (۲۷) ، حدیث (۲۸) ، هُدا یعنی هدایت (۲۹) ، فرقان یعنی د حق او باطل بېلوونکی (۳۰) ، مُبین یعنی ښکاره دلیل (۳۱) ، ایمان (۳۲) ، کریم یعنی لوی (۳۳) ، کلام (۳۴) ، عدل (۳۵) ، برهان (۳۶) ، نور (۳۷) ، قول (۳۸) ، سراج (۳۹) ، شفا (۴۰) ، موعظت یعنی نصیحت (۴۱) ، ذکر (۴۲) ، عصمت (۴۳) ، مبارک (۴۴) ، علی یعنی لوړ رتبه (۴۵) ، حکیم (۴۶) ، مُهیمین یعنی ساتونکی (۴۷) ، منیر (۴۸) ، مصدق یعنی تصدیق کونکی ، د پیش ګویانو مصداق (۴۹) ، حبل الله یعنی د الله رسۍ (۵۰) ، ذِکری یعنی یادوونکی (۵۱) ، قَیَم یعنی سمه او مستقیمه خبره (۵۲) ، قولِ فصل یعنی فیصله کوونکی (۵۳) ، احسن الحدیث یعنی بهترین کلام (۵۴) ، مثانی یعنی جوړه جوړه (۵۵) ، متشابه (۵۶) ، تنزیل یعنی نازل سوی (۵۷) ، روح (۵۸) ، وحی (۵۹) ، عربی (۶۰) ، بصایًر یعنی د فکر او سوچ پیدا کوونکي دلایل (۶۱) ، بیان (۶۲) ، علم (۶۳) ، نعمت (۶۴) ، حق (۶۵) ، هادی (۶۶) ، عجب (۶۷) ، تذکره یعنی یادونه (۶۸) ، عُروة الوثقی یعنی ټینګه رسۍ (۶۹) ، صِدق یعنی رښتیا (۷۰) ، امر (۷۱) ، بُشری یعنی زیری ورکونکی (۷۲) ، عزیز (۷۳) ، بلاغ یعنی پیغام (۷۴) ، قصص یعنی بیان ، قصې (۷۵) ، صراط (۷۶) ، عظیم (۷۷) ، بشیر یعنی زیری ورکوونکی (۷۸) ، نذیر یعنی خبردارﺉ ورکونکی (۷۹) ، مجید یعنی سترتیا لرونکی (۸۰) ، حُکم یعنی فیصله (۸۱)….
پوښتنه : دا خو ډیر په زړه پوری معلومات وو . آیا راته ویلای سې چی ته د چا تألیف یې یعنی مؤلف دی څوک دی ؟
ځواب : زما مؤلف الله دی ، دا ځکه چی زه د هغه کلام یم (۸۲) .
پوښتنه : نو چی داسی ده ، دنیا ته چا رالیږلی یې ؟
ځواب : دنیا ته هم الله را نازل کړی یم (۸۳) .
پوښتنه : دا صحیح ده چی الله نازل کړی یې ، خو مځکی یا دغه دنیا ته چا راوړﺉ یې ؟
ځواب : د الله په امر یوې ملایکې راوړی یم چی جبریل نومیږی (۸۴) .
پوښتنه : نو پر مځکه دی چا ته تشریف راووړ ، یعنی جبریل (ع) چا ته ورتسلیم کولې ؟
ځواب : زه محمد (ص) ته راوړل کېدلم ، یعنی د هغه پر مبارک زړه را نازل کېدلم (۸۵) .
پوښتنه : تا د زړه خبره وکړه ، آیا دا ممکنه وه چی پر زړه باندی نه بلکی پر کوم غره باندی نازل سوی وای او خلکو هدایت درڅخه اخیستلای ؟
ځواب : دغسی کار ځکه هیڅ امکان نه درلود ، چی که زه پر کوم غره باندی نازل سوی وای نو لومړی خو به هغه غر د الهی جلال له امله چاودېدلی او ټوټه ټوټه سوی وای او تباهی به خپره سوې وای (۸۶) . که احیانأ هغه غر سلامت هم پاته سوی وای نو په هغه صورت کی زما د احکامو په عملی تشریح کی قاطعیت نسو راتلای چی د هغه له امله به ما عملأ د کوم هدایتی کتاب رول هم نسو لوبولای . وګوره پر نبی کریم (ص) باندی زما نزول او هغه ته زما د عملی تشریح او تعبیر د مسؤلیت اصلی مقصد دا دی چی په مسلمه امت کی فکری او عملی پیوستون او یووالی راسی (۸۷) .
پوښتنه : آیا جبریل (ع) به ته کټ مټ او ټکی په ټکی راکښته کولې که څنګه ؟
ځواب : هو باالکل ، جبریل زه حرف په حرف راوړلم (۸۸) . دا ځکه چی هغه امین دی ، د قوت او روح القدس ( یعنی سپېڅلی روح ) څښتن او د الهی حُکم پابند دی (۸۹) .
پوښتنه : اوس به یوه بله مسأله مطرح کړم او هغه دا چی ته کله دغه دنیا ته را نازل سوې ؟
ځواب : زما د نازل کېدو پیل د روژې د مبارکی میاشتی په یوه شپه کی وسو چی لیلة القدر نومیږی (۹۰) .
پوښتنه : آیا دنیا ته ستا نزول ټوله په یوه پلا یعنی یو ځایی سوﺉ دی ؟
ځواب : یا ، دنیا ته زما نازلېدل په یوځایی توګه نه بلکی لږ لږ تعمیل سوی دی (۹۱) .
پوښتنه : ولی لږ لږ نازلېدې او ولی په یوه پلا نه نازل کېدې ؟
ځواب : زه ځکه لږ لږ را لیږل کېدلم چی رسول الله او مسلمانان پرله پسې تشویق سی او د هغوی د زړونو د ډاډ باعث وګرځم (۹۲) .
پوښتنه : نو چی داسی ده ، څنګه راغونډ او تدوین سوې ؟
ځواب : ډیر ښه سوال دی ، زما د راټولولو او تدوین انتظام هم پخپله الله ترسره کړی دی (۹۳)
پوښتنه : لطفأ راته ووایه چی ته چیری نازل سوی یې ؟
ځواب : زما نزول په مکه کی پیل سوی دی (۹۴) .
پوښتنه : آیا صرف په همدې مکه او د هغې په مربوطاتو کی نازل سوی یې او که په نورو ځایو کی هم را نازل سوی یې ؟
ځواب : زه د مکې څخه علاوه په مدینه او د هغه په مربوطاتو کی هم نازل سوی یم (۹۵)
————————————————————————————————————————————–
(۱) : سورهً مریم ، آیت ۴۷ . (۲) : سورهً الواقعه ، آیت ۹۱ . (۳) : البقره : ۲ ؛ الانعام : ۹۲ ؛ الحجر : ۱ ؛ النمل : ۱ . (۴) : الانعام : ۱۹ ؛ یونس : ۳۷ ؛ یوسف : ۳ ؛ الاسراء ( بنی اسرایًل ) : ۹ . (۵) : طه : ۱۴ . (۶) : الانعام : ۱۰۲ ؛ الزمر : ۶۲ ؛ الرعد : ۱۶ ؛ المؤمن : ۶۲ ؛ طه : ۵۰ . (۷) : البقره : ۱۶۳ ؛ النسأ : ۱۷۱ ؛ یوسف : ۳۹ ؛ الرعد : ۱۶ ؛ ابراهیم : ۴۸ . (۸) : البقره : ۲۵۵ ؛ آل عمران : ۱۲۹ ، ۱۸۰ ؛ النسأ : ۱۲۶ ؛ الانعام ۱۲ ؛ لقمان : ۳۶ . (۹) : الفاتحه : ۲ ؛ الانعام : ۴۵ ؛ الاعراف : ۵۴ ؛ یونس : ۱۰ ؛ المطففین : ۶ . (۱۰) : یوسف : ۴۰ ؛ الکهف : ۲۶ ؛ الاعراف : ۵۴ ؛ یونس : ۳۱ ؛ السجده : ۵ . (۱۱) : البقره : ۱۶۳ ؛ آل عمران : ۲ ؛ النسأ : ۱۷۱ ؛ المایًده : ۷۳ ؛ الناس : ۳ . (۱۲) : البقره : ۱۱۷ ، ۱۵۴ ؛ الانعام : ۱۰۱ ؛ الحشر : ۲۴ . (۱۳) : الحدید : ۳ . (۱۴) : الحدید : ۳ . (۱۵) : یونس : ۳۱ ؛ الاعراف : ۵۴ ؛ الطلاق : ۱۲ ؛ الروم : ۲۵ ؛ حم السجده : ۱۲ . (۱۶) : فاطر : ۵۵ ؛ محمد : ۳۸ . (۱۷) : الاخلاص : ۲ ؛ البقره : ۲۶۷ ؛ آل عمران : ۹۷ ؛ الانعام : ۱۳۳ ؛ التغابُن : ۶ . (۱۸) : الملک : ۲ ؛ آل عمران : ۵۶ ؛ الاعراف : ۵۸ ؛ التوبه : ۱۶ ؛ الحدید : ۲ . (۱۹) : الشوری : ۴۹ ؛ الانبیأ : ۹۰ ؛ ال عمران : ۳۸ ؛ مریم : ۵ ؛ ص : ۳۰ . (۲۰) : الحدید : ۳ ؛ الرحمن : ۲۷ ؛ ق : ۱۵ ؛ حم السجده : ۲۱ ؛ یس : ۷۹ . (۲۱) : الشوری : ۱۱ ؛ الاخلاص : ۱ ؛ النحل : ۱۷ ؛ الاعراف : ۱۹۱ . (۲۲) : الرحمن : ۲۷ . (۲۳) : البقره : ۱۰۹ . (۲۴) : التوبه : ۱۰۴ . (۲۵) : البقره : ۲ ؛ النسأ : ۲۹ ؛ فاطر : ۱۰۵ . (۲۶) : الانعام : ۱۵۷ ؛ الاعراف : ۵۲ ، ۲۰۳ ؛ یونس : ۵۷ ؛ یوسف : ۱۱۱ ؛ النحل : ۶۴ ، ۸۹ . (۲۷) : الاسرأ : ۳۹ ؛ الاحزاب : ۳۴ (۲۸) : النجم : ۵۹ ـ ۶۰ ؛ الکهف : ۶ ؛ الطور : ۳۴ . (۲۹) : البقره : ۲ ، ۹۷ ، ۱۸۵ ؛ آل عمران : ۱۳۸ ؛ المایًده : ۴۶ ؛ الانعام : ۱۵۷ ؛ القصص : ۴۳ . (۳۰) : البقره : ۱۸۵ ؛ آل عمران : ۴ ؛ الفرقان : ۱ . (۳۱) : المایًده : ۱۵ ؛ یوسف : ۱ ؛ الحجر : ۱ ؛ الشعرأ : ۲ ؛ النمل : ۱ . (۳۲) : آل عمران : ۱۹۳ . (۳۳) : الواقعه : ۷۷ . (۳۴) : التوبه : ۶ ؛ الفتح : ۱۵ . (۳۵) : الانعام : ۱۱۵ . (۳۶) : النسأ : ۱۷۴ . (۳۷) : النسأ : ۱۷۴ ؛ المایًده : ۱۵ ؛ الاعراف : ۱۵۷ ؛ الشوری : ۵۲ ؛ التغابُن : ۸ . (۳۸) : القصص : ۵۱ . (۳۹) : الاحزاب : ۴۶ . (۴۰) : یونس : ۵۷ ؛ الاسرأ : ۸۲ ؛ حم السجده : ۴۴ . (۴۱) : آل عمران : ۱۳۸ ؛ المایًده : ۴۶ ؛ یونس : ۵۷ ؛ هود : ۱۲۰ ؛ النور : ۳۴ . (۴۲) : الحجر : ۹ ؛ النحل : ۴۴ ؛ الانبیأ : ۵۰ ؛ یوسف : ۱۰۴ ؛ الطلاق : ۱۰ . (۴۳) : آل عمران : ۱۰۳
(۴۴) : الانعام : ۹۲ ، ۱۵۵ ؛ الانبیأ : ۵۰ ؛ ص : ۲۹ . (۴۵) : السبا : ۲۳ ؛ الزخرُف : ۴ . (۴۶) : آل عمران : ۵۸ ؛ یونس : ۱ ؛ لقمان : ۲ ؛ الزخرف : ۴ . (۴۷) : المایًده : ۴۸ . (۴۸) : الاحزاب : ۴۶ . (۴۹) : البقره : ۴۱ ، ۸۹ ، ۹۷ ؛ الانعام : ۹۲ ؛ آل عمران : ۳ ؛ یس : ۲ ؛ الاحقاف : ۱۲ ، ۳۰ . (۵۰) : آل عمران : ۱۰۳ . (۵۱) : هود : ۱۲۰ . (۵۲) : الکهف : ۲ . (۵۳) : الطارق : ۱۳ . (۵۴) : الزمر : ۲۳ . (۵۵) : الحجر : ۸۷ ؛ الزمر : ۲۳ . (۵۶) : الزمر : ۲۳ . (۵۷) : الشعرأ : ۱۹۲ ؛ یس : ۵ ؛ الواقعه : ۸۰ . (۵۸) : الشوری : ۵۲ . (۵۹) : الانبیأ : ۴۵ ؛ الاحزاب : ۲ . (۶۰) : یوسف : ۲ ؛ الرعد : ۳۷ ؛ طه : ۱۱۳ ؛ الزمر : ۲۸ ؛ الزخرف : ۳ . (۶۱) : الانعام : ۱۰۴ ؛ الاعراف : ۲۰۳ ؛ القصص : ۴۳ ؛ الجاثیه : ۲۰ . (۶۲) : آل عمران : ۱۳۸ . (۶۳) : البقره : ۱۲۰ ؛ آل عمران : ۶۱ ؛ الرعد : ۳۷ . (۶۴) : الاضحی : ۱۱ . (۶۵) : البقره : ۲۶ ، ۹۱ ؛ المایًده : ۸۴ ؛ الانعام : ۶۶ ؛ الانفال : ۶ ؛ القصص : ۵۳ . (۶۶) : الاسرأ : ۹ ؛ الاحقاف : ۳۰ ؛ الجن : ۲ . (۶۷) : الجن : ۱ . (۶۸) : الحاقه : ۴۸ ؛ المدثر : ۴۹ ، ۵۴ ؛ الدهر : ۲۹ ؛ المزمل : ۱۹ ؛ طه : ۳ . (۶۹) : البقره : ۲۵۶ . (۷۰) : الزمر : ۳۲ . (۷۱) : الطلاق : ۵ . (۷۲) : البقره : ۹۷ ؛ النحل : ۸۹ ، ۱۰۲ ؛ النمل : ۲ ؛ الاحقاف : ۱۲.(۷۳) : حم السجده : ۴۱ . (۷۴) : ابراهیم : ۵۲ ؛ الانبیأ : ۱۰۶ . (۷۵) : آل عمران : ۶۲ . (۷۶) : الفاتحه : ۶ . (۷۷) : الحجر : ۸۷ . (۷۸) : حم السجده : ۴ . (۷۹) : حم السجده : ۴ ؛ الفرقان :۱ ؛ النجم : ۵۶ . (۸۰) : ق : ۱ ؛ البروج : ۲۱ . (۸۱) : الرعد : ۳۷ . (۸۲) : التوبه : ۶ ؛ الزمر : ۲۳ ؛ الفتح : ۱۵ . (۸۳) : الواقعه : ۸۰ ؛ الشوری : ۱۷ ؛ البقره : ۷۶ ؛ النسأ : ۱۱۳ ؛ الکهف : ۱ . (۸۴) : البقره : ۹۷ ؛ النحل : ۱۰۲ ؛ الشعرا : ۱۹۳ . (۸۵) : محمد : ۲ ؛ البقره : ۹۷ ؛ آل عمران : ۳ ؛ الاعراف : ۲ ؛ النحل : ۴۴ . (۸۶) : الحشر : ۲۱ . (۸۷) : النحل : ۴۴ ، ۶۴ ؛ الاحزاب : ۲۱ ؛ آل عمران : ۱۶۴ ؛ الجمعه : ۲ . (۸۸) : النحل : ۱۰۲ ؛ الاسرأ : ۱۰۵ ؛ هود : ۱۴ . (۸۹) : تاشعرأ : ۱۹۳ ؛ التکویر : ۱۹ ـ ۲۱ . (۹۰) : البقره : ۱۸۵ ؛ الدخان : ۳ ؛ القدر : ۱ . (۹۱) : الفرقان : ۳۲ ؛ الاسرأ : ۱۰۶ ؛ الدهر : ۲۳ ؛ النحل ۱۰۱ ـ ۱۰۲ . (۹۲) : الفرقان : ۳۲ ؛ النحل : ۱۰۱ ـ ۱۰۲ ؛ الاسرأ : ۳ . (۹۳) : القیامه : ۱۷ ـ ۱۹ ؛ الفرقان : ۳۲ . (۹۴) : الانعام : ۹۲ . (۹۵) : التوبه : ۱۰۸ ؛ آل عمران : ۱۲۳ ، ۱۴۰ ، ۱۴۲ ؛ الاحزاب : ۲۲ ؛ البقره : ۱۴۴ ، ۱۹۸؛ الحج : ۲۷ ـ ۲۸ ؛ الفتح : ۱۰ .