د بشر سعادت په څه کی دی؟
د مولانا سعید افغانی لیکنه
لیږونکی: لامعه
گران لو ستونکی به د دی پو ښتنی د ځواب دپاره هر یو ځانله څه په خیال کښی لری هو :
دپوهانو فکر یو وخت داسی مرتبی ته رسیږی چه واړه واړه شیانو ته اهمیت نه ورکوی او په تدریجی صورت سره د کور ځینی کلی ته ؛ او د کلی ځینی قریی ته ؛ او د قریی ځینی علاقی ته ؛ او د علاقی ځینی سمت ته ؛ او دسمت ځینی مملکت او وطن ته ؛ او د وطن ځینی دنیا ته د فکر وړانگی او پلوشی خپروی او د دنیا اصلاح او اتحاد او ترقی او ارامی د نظر لاندی راولی ، دارنگه افکار د هغو اشخاصو په نصیب کیږی کوم چه د دوی اصلاحی سیر او حرکت ځینی د ښی تربیی په مرسته مخ په انسانیت روان وی.
په یاد لری کوم هغه وطن او جامعه چه هلته پوهان خپل مسوولیت پیژنی په داسی جامعه او وطن کښی خلک ډیر د روښانه احساساتو خاوندان وی او د عمل اوامل او بنیادئی او دحیات او ژوند ثانیی او دقیقی ئی ټول د اصلاحی افکارو او د بشر دسعادت د تارونو ځینی بوده او تنسته وی شک نه شته چه که نن په دنیا کی له یوی خوا سخت زور او ظلم او دسیاست په طلسمی پرده کښی رنگا رنگ چلونه او چانسونه روان دی لیکن له بلی خوا آه او فریادونه شته او دبشر د حقوقو او د آزادی او ارامی او سعادت د پاره ئی خبری اتری اوریدل کیږی.
که څه هم په زړونو کښی به هر څه وی او افکار به د حرص په مرض علیل وی ، لیکن حقیقت دا دی چه ځینی خلک د بشر د سعادت اوازونه هم پورته کوی او دا هم ده چه په دی اوازو نو کښی د دنیا مصلح سیاسیون تبصری کوی او په تبصرو سره پوشیده او مرموزه اسرار او اعراض کشفوی او وائی چه نن په داخبره کښی دا مقصد دی او په دا کښی دا باید ووایم ! چه نن په دنیا کښی له یوی خوا سخت روحی امراض او اجتماعی مفاسد لیدل کیږی او له بلی خوا د پو هانو هلی او ځلی قابل الترحم معلومیږی.
بیاهم نا امیدی په کار نده او دومره باید مایوسه نشو چه د بشر د سعادت د پاره به هیڅ نکړو او دا ځکه چه قدرت د هر انسان په خټه او سرشت کښی متضادی قواوی تخلیق کړی دی .
هو : بخل ، حسد ، حرص ، کینه ، ظلم ، تعدی، غدر ، خیانت او داسی نور علمی او اخلاقی او اجتماعی ، او ادبی ، او سیاسی مفاسد ، او خطاوی ، که د حضرت انسان ځنی ترشح او بروز کوی لکن رښتیا خبره داده چه په هم دا انسان کښی د ا قوت او طاقت او صفت هم شته چه د عاجزانو سره مرسته کوی او دخپل لاس گټه او حاصل د خلکو په رفاه او اسایش کښی مصرفوی او دخلکو د خطاوو ځنی عفوه لری او د عفوی ځنی وروسته بیا په صاف زړه محبت او خدمت کوی .
هم دا انسان دی چه د انسان د پاره ئی علمی او اخلاقی او اجتماعی او ادبی او سیاسی لیاری او پانگی پیدا کړی او د تمدن او د اجتماع په برکت ئی انسان د وحشت او بربریت ځنی خلاص او په علمی او فنی او زراعتی او اقتصادی چارو سره ئی د حیات په مستریحو مراحلو او مراتبو پوه او خبر کړ ؛ و مقصد دا چه که څه هم په انسان کښی منفی قواوی شته او دا منفی قواوی کله شدت اوغلیان لری او د دنیا هوا تاریکوی لیکن د انسان سره لکه چه مخکی مو وویلی دا قوت او طاقت هم شته چه د مثبتو قواوو په برکت د حیات فضاء صافه وی او د بشر د سعادت د پاره خدمت کوی .
زما په عقیده : د بشر حقیقی سعادت به هلته حاصل شی چی مادیت او روحانیت تعادلی رنگ قبول کړی ! ځکه دا فکرغلط دی چی دنیا یوازی د مادیت په اساس قائمه ده ، او هر څه به په همدا کښی وی چه مادی شیان لوړ شی .
همدا رنگه دا هم صحیح نه ده چه په دنیا کښی به یوازی روحانیت د حیات اساس وی ! نه بلکه باید دا دواړه په تعادل سره صورت او اساس پیدا کړی .
نو پدی اساس د دنیا پو هان دی چه د مادیت او روحانیت د تعادل د پاره خدمت پیل ، او د روحی او نفسی مهمو امراضو دی په ښه شان سره علاج او اجتماعی لیار ښونی و کړی.
د علامه محمد سعید « سعید افغانی » لیکنه
د ۱۳۵۲ هجری شمسی کال ــ کابل
www.baktash-saidi.de ــ www.said-afghani.de.vu