نقد ونصیحـت وسیلۀ پیشرفت وتکامل فکری هر نویسنده است
محمد عزیز ( عزیزی)
2011-06-28
بسم الله الرحمن الرحیــم
والعصــر ، ان الانسان لفی خسر ، الاالذین آمنوا وعملــوالصالحات ، وتواصو بالحق وتواصوا بالصبر
(قرآنکریم سورۀ عصر )
اولا ً قبل از ینکه وارد بحث اصلی مورد نظرم گردم ، لازم میدانم توضیح دهم که این نوشتــۀ من ، جنبــۀ دفاعیه ، در برابر، مطالبیکه بر علیه من از طرف یک نفر دیگر ،( ازذکر نام آن خود داری کردم ) نوشته شده بود ؛ نمی باشد ، زیرا خـــدارا سپاسگذارم که درزندگی توفیق نیافتم تا هیچ گاهی متعرض کسی شده ، باشم وچه بسی مواردی پیش آمده ، که حتی از خودم دفاع شخصی بعمل نیاوردم ، وآنرا با عفــو واغماض پاسخ دادم .، واما در مورد تعرض به دین وعقاید اسلامی وتجاوز بر جان ومال وعزت وآبروی مسلمانان وغیر مسلمانان ویا در برابر اشغال ولشکر کشی وتجــاوز استعما رگران وغــارت وچپــاول سرزمینهای دیگران ویا باسارت کشیدن ملتهــا ، وسلب آزادی انسانهــا ،با کمال سربلندی و همت ومردانگی ایستاده بودم وانشاء الله خواهم ایستاد , وبا بیان وقلم وعمل خویش ، از کیان دین وعزت مسلمانان وحتی از آزادی تمام افراد بشر دفاع خواهــم کرد . واین خط السیر زندگی مبارزاتی ام بوده ، و هیچگاهی از کارهای نیک خویش نادم نبوده ونیستم ، وکوشش کردم تا خلاها وناقص وکمبودهای خویش را نیز در حد توان خود جبران نمایم .
چون از لحاظ اعتقادی ، وبا استفاده از رهنمود های دینی ام ، میدانم که ، من ویا هر کس دیگر از ارتکاب خطا ، ویا عمل اشتباه آمیز مبرا نبوده ، وهیچ گاهی صد درصد خودرا بصواب وصلاح ، حساب نکرده ام .
وتنهــا وتنهــا پیامبران الهی از گناه وخطا مصئون ومحفوظ بوده
ودیگران محل هر نوع خبط واشتباه وحتی گناه نیز می توانند باشند .
و بر اساس متون قر آنی ودینی ، عصمت خاص انبیاء کرام علیهم الصلاة والسلام بوده وغیر ایشان هیچ کسی معصوم نیست .
و بر اساس حدیث معروف پیامبر عظیم الشان اسلام که فرموده است :
[ «کـُلّ ابن آدمٍ خَــطــاءٌ وخـَیـُـرالخَــطـّـائین الـّـتوابُـون »
« تمام اولاد آدم محــل خبط واشتبــاه هستند ، وبهترین خطا کاران هم آنهــآی هستــند که از اشتباه خود بر میگردند » ] من نیز هیچوقت خو درا از اشتباه وخطا وحتی گناه بدور ندانسته ، وخویشتن را از نقــد دیگران بی نیاز احساس نکرده ونخواهــم کرد .
بناء ً اگر کسی بر نحـوۀ گفتار وکردار وعیوب من انگشت بگذارد ، وبرایم نصیحت برادرانه بنماید ، خودرا مدیون وممنون او احساس میکنم .
مقولــۀ زیبای از سیدنا حضرت عمــر( رض) بیادم آمد که در یکی از خطابه های خویش چنین بیان فرموده بود که :
« َرحـِـمَ الله ِامرءً اهــدا ِالـّـــَی عـُیُــوبـِی »
« مرحمت بدارد خداوند آن کسی را که عیوبم را ، بمن هدیه بدهد »
بلی حضرت سیدنا عمر ( رض) با چنان موقعیت وجایگاه بلند فضیلت در حالی در منصب خلافت قرار داشته و امیرالمومنین است با کمال تواضع وفروتنی ،خود را از نصیحت دیگران در مورد عیوب خویش ، مستغنی بحساب نیاورده وحتی بازگو کردن عیوب خویش را از طرف دیگران
نیز نوعی هدیه وتحفه قلمداد می کند ( سبحان الله !) حال ما چطور خواهیم توانست ادعا کنیم که از خبط ویا اشتباه بدور هستیم .!
از آنجائیکه انتقاد سالم ونقد صحیح ونصیحت ، با عث ، اصلاح خطا ها وحتی باعث تکامل فکری وانکشاف اندیشه میشود ، ما نبایست که از نقد خویشتن ونوشته وحتی شخصیت خویش بیمناک باشیم .
زیرا انسان نباید خود را مانند ظرف چینی نازکی پندارد که اگر کسی بر او اندکترین تماس خشن وارد کرد ، بشکند!، و بیکاره شود .
اگر چه انسانهـــا از نظر خلقت خـــدا دای، وساخــمان وجودی نقـــاط بسیــار ضعیــفی ( از لحاظ جسمی وروانی ) در وجود آنهــا قرار دارد ، اما در پهلوی آن ، با جابجائی قوتهــآ وتوانائیها وتحمل پذیری ها ونقاط بس برازنده ایکه ( از لحاظ فکری – ومعنوی وروحی ) دروجود از طرف خداوند بودیعـــــه گذاشته شده است ، نمیتوان اورا ضعیف مطلق بر شمرد.
بناء ًمیتوان با استفاده از وسایل وابزار های جسمی ومادی ومعنوی وروحی ایکه خداوند به اختیار ما گذاشته است خود را نیرومند ساخت ، ویکی ازین ابزار های که میتوان مارا نیرومند بسازد ، درک اشتباهات ما وشناخت نکات ضعف ما از طریق باز گو کردن دیگران ونصیحت یاران ما می باشد.
زیرا انسان مانند آئینــۀ است که خودش را همانطوریکه هست نمی تواند درست ببیند ، وهر گاه بر آئینه کس دیگری نظر نکند ، حتی غبار وگرد وخاک نشسته بر روی آئینه وحتی حالت اصلی ، انعکاس دهندگی آئینه را نیز نمیتوان درست تشخیص داد ، بناءً ضروراست تا دیگران بر آئینه ببینند و وحالات آئینه را بازگو واورا غبار روبی کنند .
وبراساس همین امر است که باز پیشوای بزرگ عالم بشریت حضرت سیدنا محمد (ص) پیامبر مان میفرماید :
« المـُومِـــنُ مِــرءاتُ المــومن » «مسلمان آئینۀ مسلمان است»
یعنی این مسلمان است که باید حالات واوضاع واطوار برادر مسلمان خود را برایش منعکس سازد ، واورا غبار روبی گرده وبر اشتباهش آگاه سازد ، وهیچ کسی( مسلمان وغیر مسلمان) ازین امر بی نیاز نیست
البته حسن نصیحت وانتقاد سالم مقتضی این است که عیوب افراد، بطریق احسن مستقیماً با خودشان گفته شده واز مفتضح کردن ورسوا کردن ایشان بدور باشد .
( زیرا تنها وتنها مفتضح ساختن ورسوا کردن همان اشخاصی در شریعت جایز است که بلباس نفاق وتزویر ملبس بوده ، وبا پوشانیدن چهرۀ اصلی خویش ، مردم را فریب میدهند ، و برای اینکه مردم فریب ، حرکات ریا کارانۀ وحرکات سالـــوسانــۀ او را نخورند . در انصورت برای بر حذر داشتن سایر مردم از وی ، می بایست اورا بدیگران معرفی کرد .
چنانچه این امر در حدیث دیگر معلم بزرگ بشریت سیدنا حضرت رسول ( ص) چنین آمده است :
« ُاذکروالفاجِــرِ ، بما فیــه ، لـِکَـَی یـَحــُذ ُرهُ الــناس »
«شما آدم فاجر وبدکردار را بمردم معرفی کنید تا مردم از آنچه در وجود آن میباشد ، بر حذر باشند ».
در غیر آن لآزم است تا تذکار عیوب دیکری با خود آن بصورت مستقیم و در مقابل آن مطرح شود ، تا زمینــۀ اصلاح او فراهم شود ، نه اینکه خاطی را بر امر ناصواب آن بیشتر محکم ومصر سازد.
بناء ً همه ما نیاز مند نقد ونصیحت بوده وتنهــا انسانهای جاهل واز خود راضی ، ویا مریضان روانی ( کسانیکه خود بزرگ بین ویا خود کم بین هستند )، خود ، وتراوشات فکری خویش ویا اعمــال خویش را صد درصد درست و صائب دانسته وهمه وقت خود را بالاتر از آنچه هست بمردم معرفی میدارند .
مطلب دیگری که درین مبحث مختصر میخواهم یاد آوری کنم ، همانا خواندن درست وصحیح متون ادبی ویا دینی ،ودقت کردن کامل ، در نوشته ها مطالب نویسندگان است ، نه اینکه هر گاه نوشتــه ای( منظوم ویا منثور) را ملاحظه کردیم ، از ورای اسم نویسنده ویا تصوریکه قبلا در ذهــــن خـــود از نویسنده داریم ( بدون اینکه نوشته کامل بخوانیم ) دیگ محبت ویا بر عکس خشم ما فوران کرده برای تائید ویا تردید ویا نقد آن مطلبی بنویسیم . ومسلماً چنین تائید ویا تردید ، ارزش چندانی نداشته وحتی خود مبــصر ومنتقـــد را از لحاظ فکری وقلمی ، ضعیف نشان میدهد . البته نمی بایست محاسن ویا زیبائی های ادبی وهنری افرادویا برعکس اشتباهات وخطاهای نوشتاری هیچ کسی را نیز از نظر دور داشت . ولوکه این آدم در هر سطح ومستوای که قرار داشته باشد.
ما نباید بر نوشته های دیگران بر اساس حبُ وبغض خود، نقد ویا تبصره تائیدیه بنویسیم ویا آنرا از بیخ رد کنیم .
وبر اساس همین امر است که قرآن کریم ، به پیامبر عظیم الشان اسلام خطاب کرده تا بمسلمانان بگوید:
«فبشــر عبادی الذین یستمــعــون القــول فیتبعــون احسنــه»
( قرآنکریم ه آیه سورۀ )
ترجمه : « بشارت بده ( ای پیغمبر !) بندگان مــرا که که سخنهــا را می شنــوند واز بهـتـرین آنهــا پیروی میکنند .
بناءً شنیدن سخنها وخواندن درست نوشتــه ها، امر مطلوبی است اما باید متوجه بود که هر نوشته ویا هر سخنی قابل تائید نیست ، وحتی دربین سخنهــا ومطالب نوشتــه شده صحیح ، باز هم قــرآن مارا امر میکند که تا از بهــترین وبر گزیده ترین آنهــا می بایست پیروی شود.
بناءً من لازم میدانم ، تا در قدم اول ازتمام دوستانیکه ، نوشته های مرا نقد ادبی ودینی نموده ومینمایند قبلا ًو قلباً تشکر کرده ، وهم چنین از کسانیکه بابت نوشته های منظوم ویا منثور من که به مذاق وطبع شان برابر نبوده است ، و به نحوی مکدر ویا آزرده خاطر شده اند ، معذرت بخواهم واز تمام یاران وهمفکران وهم نظران خویش که با من همراه بوده ومرا شرمنــدۀ محبت ها وتشویقهای بی اندازۀ خویش قرار دادند نیز کمال شکــران وامتنان قلبی داشته باشم .
و درین نوشته خودم، لازم ندیدم تا، اسمـای ، منتقدین نوشته های (منظوم ومنثور) خویش، ویا از کسانیکه از نوشته های من به نحــوی دلخور شده اند ویا از همــراهان وهم فکران ومشوقین ارجمند ومحترم خویش یاد آوری کنم .
امید است برادران منتقدم ، و دوستان آزرده خاطرم ، اعتذار بنده را قبول ویاران وهمدلان ارجمندم نیز مراتب شکران وامتنان قلبی ِ مـــرا بپذیرند .
والسلام وعلیکم ورحمة الله وبرکاته
محمد عزیز ( عزیزی)
———————————–
روز سه شنبه ساعت 17:30 بعد از ظهر
هفتم سر طــآن سال1390 هجری شمسی
2011-06- 28
مطابق به : اول شعبان المعظم سال 1432 هجری قمری
hmaazizi@yahoo.co.uk