گفتگو با دانشجوی مؤسسۀ عالی بلغاریا (بلغارستان)
برگرفته شده از: وبلاگ نیو مسلمه
مسائل مربوط به مسلمانان بلغارستان طی هفته های اخیر در اغلب کشورهای اسلامی بازتاب یافته و حتی به موضع گیری سران برخی کشورهای اثرگذار در جهان اسلام همچون ترکیه انجامیده است.
تصاویر مربوط به حمله گروه های افراطی به نماز جمعه صوفیا، پایتخت بلغارستان و زخمی شدن چند تن از نمازگزاران هنوز هم در سایت های اسلامی منطقه بالکان قابل دسترسی است؛ از سوی دیگر طرح مسئله احتمال همه پرسی درباره مناره مسجد صوفیا و مباحثی از این دست برخی ناظران وقایع اخیر را بر آن داشته تا تحلیل هایی مبنی بر کمرنگ شدن فضای تسامح دینی در بالکان را مورد بررسی قرار دهند.
آنچه در پی می آید گفتگویی است با عایشه خلیل، دانشجوی موسسه عالی اسلامی بلغارستان در خصوص وضعیت کنونی این موسسه که به دانشکده الهیات اسلامی پایتخت بلغارستان می ماند. این دانشجوی جوان محجبه در سخنانش ضمن گلایه از اوضاع کلی حاکم بر جامعه اسلامی بلغارستان، برخی دشواری های زندگی با پوشش اسلامی در این کشور منطقه بالکان را مورد اشاره قرار داده است.
خانم خلیل در آغاز کمی از خودتان بگویید؟
– من در منطقه کرجاالی که از مناطق سرسبز بلغارستان است بدنیا آمدم، نامم عایشه خلیل است. اجدادمان از قونیه مهاجرت کرده و به این مناطق آمده اند.
لطفا درباره تحصیلات تان هم بفرمایید.
– من در دبیرستان امام خطیب درس خواندم. بعد، یک سال در استانبول تحصیل کردم. در حال حاضر نیز در سال سوم موسسه عالی اسلامی بلغارستان تحصیل می کنم. در نظر دارم برای تحصیل در مقطع دکتری به استانبول بروم.
بسیار خب، بی مقدمه به اصل مطلب بپردازیم؛ نظرتان درباره نوع رفتارهای تبعیض آمیز با مسلمانان بلغارستان که گویا در روزهای اخیر هم تشدید شده، چیست؟
– هم کیشان ما در زمان حاکمیت دیکتاتوری شکنجه های زیادی را متحمل شدند. نام های اسلامی را حتی از روی سنگ قبرها از بین می بردند. زبان عربی ممنوع شده بود و مردمی را که ترکی صحبت می کردند روانه زندان ها می کردند.
کسانی که سالم از زندان بیرون می آمدند را هم به تبعید می فرستادند. زنان را مجبور می کردند لباس های کوتاه بپوشند. در این ارتباط حتی عده ای جان خود را از دست دادند. رویدادهای آن دوره سخت بود و متاسفانه تاثیر آن را امروز هم می توان دید.
کمی درباره مدارس دینی در بلغارستان و موسسه عالی اسلامی و مواد درسی آن بگویید.
– در بلغارستان سه دبیرستان دینی هست. در این دبیرستان ها دروس اسلامی شامل قرآن، حدیث، فقه، تفسیر، احکام؛ دروس عمومی شامل تاریخ، جغرافیا، فلسفه، فیزیک، شیمی؛ و زبان های بلغاری، ترکی، انگلیسی و عربی تدریس می شوند. هر دبیرستان بین پنجاه تا صد دانش آموز دارد. کسانی که از این مدارس دیپلم می گیرند در مساجد امام، واعظ و یا کارمند مفتی گری می شوند. البته چون فارغ التحصیلان دو دیپلم می گیرند امکان تحصیل در هر دانشگاهی را دارند.
اما درباره موسسه عالی اسلامی باید بگویم که این مجموعه بیشتر چیزی شبیه دانشکده الهیات است. دروس آن عبارت است از فلسفه، جامعه شناسی دین، روانشناسی، متدولوژی، زبان عثمانی، ادبیات و مانند آن. فارغ التحصیلان این موسسه می توانند مفتی، واعظ و معلم دروس دینی و قرآن شوند. کادر علمی موسسه اکثرا بلغاری هستند و از دانشگاه های مختلف بلغارستان فارغ التحصیل شده اند.
رییس موسسه حتما باید بلغاری باشد. معاون او از اساتید الهیات ترکیه است. او در عین حال با سازمان های مالی تامین کننده معاش دانشجویان مرتبط هم است. استاد تفسیر ما در اردن تحصیل کرده و دکترای خود را در ترکیه اخذ نموده است.
استاد عربی ما فارغ التحصیل از دانشگاه مدینه است. استاد تاریخ اسلام نیز در اردن درس خوانده و از دانشگاه سلجوق ترکیه فارغ التحصیل شده است. انگلیسی و ترکی را اساتید ترک برعهده دارند. دروس موسسه عالی اسلامی شباهت زیادی به دروس دانشکده های الهیات دارد.
میزان تحصیل و مطالعه مسلمانان بلغارستان چگونه است؟
– متاسفانه پایین است اما می توان گفت مسلمانان در همه دانشگاه های بلغارستان حضور دارند.
در صوفیا چند مسجد هست؟ جماعت قابل توجهی وجود دارد؟
– در حال حاضر فقط یک مسجد در صوفیا فعال است. در نمازهای صبح حدودا بیست و در نمازهای دیگر تقریبا پنجاه نفر شرکت می کنند. اما بالغ بر 1000 نفر در نماز جمعه شرکت می کنند. به دلیل محدودیت جا در مسجد، مردم نماز جمعه را در خیابان های اطراف اقامه می کنند.
از تعداد و ملیت مسلمان های بلغار بگویید.
– مسلمان ها متشکل از ترک ها، پوماک ها، عرب ها، کولی ها، و بلغارها هستند. آمار جدیدی در این زمینه وجود ندارد.
در باره بحران مفتی گری در بلغارستان نظرتان چیست؟
– این موضوع را می توان از دو سه زاویه مورد بررسی قرار داد. اول غفلت مسلمانان، دوم تحت فشار قرار گرفتن مسلمانان از سوی دولت و علاقه حاکمیت به تصاحب مراکز وقفی، و سوم درست کار نکردن مراکز مفتی گری. بدون آن که نیازی به بیان جزییات باشد باید بگویم این واقعه برای ما مسلمانان تجلی قهر خدا بود. متاسفانه ما هنوز بیدار نشده ایم و در خواب بسر می بریم.
به طور کلی نوع نگاه بلغارها نسبت به مسلمانان چگونه است؟
– زندگی طبق آداب اسلامی در بلغارستان امر دشواری است. من به عنوان یک زن محجبه روزی حداقل یک بار با دشنام مخالفان مواجه می شوم. البته به این چیزها عادت کرده ام. به آن ها لبخند می زنم و برایشان دعا می کنم هدایت شوند. خودم را در مقابل آن ها مسئول حس می کنم و بیاد سخن پیامبر می افتم که فرمود: "خدایا آن ها نمی دانند " با این قیبیل سخنان خود را تسلی می دهم و نیرو می گیرم.
فقط بلغارها نیستند که چنین مزاحمت هایی برای ما دارند. برخی از مسلمانان هم این رفتارها را دارند! البته بیشتر بلغارها رفتار احترام آمیزی دارند. من معتقدم اگر با دیگران رفتار محبت آمیزی داشته باشیم بر آن ها اثر خواهد گذاشت.
از شما سپاسگزاریم.
منبع: دنیا بیزیم
گفتگو: صالحه شیشمن
ترجمه: نیلوفر میناوند