روژه اونوی ساينسي څېړنې (۱۴)
لیکوال: عبدالغفارجُبیر
روژه اوانرژی
دانرژۍ ولاسته راوړلولپاره وغذاته اړتیاشته، هغه خوراک چي موږئې هره ورځ خورواودهغې دشکرې اونشایستې څخه حرارت اوتودوښه او توانائي ولاسته راځی؛ زیاته شکره یاشحمیات دګلائیکوجن په بڼه سره په ینې (ځیګر) کی جمع کیږی۔
انسولین چي دپانکراس رطوبات اونوردی، اودنده ئې داده چي په وینه کی شکره کمه اوکنترول کړی اویائې په ګلایکوجن واړوی؛ هغه خلک چي شحمیات زیات خوری اویاشحمیات زیات لری دهغوبدن دانسولینوپه تولیدلواوجوړولوکی کمزوری دی اوله همدې کبله همداخلک دشکرې (Diabetes) دناروغۍ ښکارکیږی۔
خوهغه خلک چي روژه نیسی، اوشکره ئې زیاته اوانسولین ئې لږوی، په ینې (ځیګر) کی ئې چي کومه شکره ده هغه په ګلایکوجن بدلیږی اودبدن انرژی اوحرارت پوره کوی اوهمدارنګه دبدن (Fats) شحمیات ئې په انرژی بدلیږی اودبدن اړتیاوې ئې دضرورت پرمهال پوره کوی چي په طب کی ورته دنیمی لوږې غذا یاپه بله ژبه ( Semi Saturation Diet) وایی چي په دې سره دانسان وزن واعتدال ته راځی اوانسان دپوره روغتیاڅښتن کیږی۔
روژه اوشکره (Diabetes)
کله چي انسان دزیات خوراک څخه کنترول شی نودانسان معده اوینه (ځیګر) خپل عادی حالت ته راګرځی اوشکره کنترولیږی، اوس ټول روغتیاپالان په دې باندی متفق دی چي کله دهضمې نظام(Digestive System) اودینې په وظیفو(Liver Function) کی توازن له مینځه ولاړشی نوشکره ضرورصورت نیسی چي له دې څخه وروسته دانسولینوپه تولیدکی خرابوالی اوبې نظمي مینځته راځی اوشکره ځان ښکاره کوی؛ دایومنلی حقیقت دی که چيری دمعدې اوینې (ځیګر) نظام درست کړل شی نودشکرې امکان نشته۔
دشکرې پر۷۰ ناروغانوباندی په لاندنیونړیوالوپوهنتونواوطبی مرکزوکی تجربې شویدې اودائې جوته اوثابته کړلې ده چي روژه پرشکرې باندی ژورې اغیزې کوی اوختموی ئې۔
1: Naseer Institute Qahera (قاهره)
2: King Khalid University Hospital ( ریاض)
3: King Fahad National Hospital(ریاض)
4: Ami. Hospital(کویټ)
5: Jazera Hospital(ابوظهبۍ)
6: Jinah Post Gratuate Medical Center(کراچي)
7: Akram Medical Complex (لاهور)
روژه اوچاغوالی(Fasting and Obesity)
الله جل جلاله وموږته ډېرنعمتونه راکړیدی، چي داهرڅه ئې دانسانانولپاره پیداکړیدی اوانسانان ورڅخه استفاده کوي، هغه غذاچي انسان ئې خوری اوورڅخه استفاده کوی مهم مرکبات ئې په لاندی ډول سره دی:
۱: شحمیات (Fats)
۲: پروتینونه (Proteins)
۳: نشایسته (Carbohydrates)
کله چي خوراک ومعدې ته ورسیږی نوپه معده کی هضم راوستونکی انزایم (Digestive Enzymes) ورسره علاوه کیږی اوددې خوراکی توکوپه هضمېدوکی پوره ونډه اخلی؛ چي دهضمېدوڅخه وروسته وینې ته جذبیږی، کله چي دمیتابولیزم مرحله صورت نیسی نوانرژی په لاس راځی اوټول بدن په فعالیت اوکارکولوپیل کوی؛ داخبره بایدپه یادوساتوچي دژوندپه هره شیبه کی دانسان په بدن کی حجرې هم جوړېږی اوهم تخریب صورت نیسی داساده خوراک (غوړ، پروتین اونشایسته) ددوهم ځل لپاره په بدن کی تشکلیږی یعنی د
(Fatty Acid)څخه شحمیات، دګلوکوز(Glucose) څخه نشایسته اودامینواسیدوڅخه پروتینونه تشکلیږی، چي ګلایکوجن بیاپه ینه اوعضلاتی نسجو(Liver and Muscular Tissues)کی ځای نیسی؛اوشحمیات بیاپه ینه اودوازګې په نسجونو(Liver and Adipose Tissues)کی ځای نیسی، چي دغه شحمیات دانسان دچاغښت (Obesity) سبب ګرځی، یوه لورته انسان په دې خوښ وی چي زه چاغ شوم، وبل لورته داچاغښت دانسا ن لپاره وهلاکت ته ښه راغلاست دی، هغه په دې معنی چي چاغښت روغتیانه ده بلکې تکلیف اوکړاودی، داځکه چي دشکرې (Diabetes Mellitus)، دوینې لوړفشار(Hypertension) اودزړۀ دډېرناروغیو(Coronary Heart Diseases) عامل اوسبب ګرځی۔
کله چي یوڅوک چاغ شی نوددې مطلب دادی چي دده دوازګوحجرې (Adipose Cells) ډېرې دې، دداسی خلکوپه وینه کی (Fatty Acid) اونورمختلف ډول دشحمیاتومرکبونه یعنی ترای ګلایسرول کولسټرول (Triglycerol cholesterol) ډېروي۔ دشحمی حجروځانګړتیاوې دادې چي دناروغیومدافعت نه کوی، بلکې دناروغیولپاره دځالې حیثیت لری؛ داحجرې وهرډول ناروغیوته ښه راغلاست وایی، نوروژه ئې یواځنی درملنه ده، چي داحجرې په اعتدال اوپه متوازن حالت کی ساتی، روژه وزن کموی، شحمیات کموی اوغوړله مینځه وړی، چي په پایلو کی روغتیاپخپله راځی، نوویلای شوچي روژه روغتیاده۔
روژه دوينې سره کُرويات (Red Blood Cells) زياتوی
په عمومی ډول سره دوینی سره کرویات د5mm څخه تر15mm پوری دی، اوروژه داشمیرزیاتوی اوکله چي په وینه کی سره کُرویات زیات شی نوداګټې ورڅخه لاسته راځی:
۱: دناروغیودیرغل مخه نیسی۔
۲: که دانسان دودې نظام سست وی هغه برحاله کوی۔
۳: په بدن کی دزهرواوزهری موادمخه نیسی۔
۴: دالتهاب مخنیوی کوی۔
اوکه چيری دانسان دوینې سره کُرویات کم شی نودوینې دکموالی (Anemia) سره مخامخ کیږی، حساسیت (Allergy) پکښې وده کوی
اودتوری غاړې (Whooping Cough) ښکاربه شی۔
نوربیا…
په اسلامي پاکه مینه ستاسوورور
عبدالغفارجُبیر